Regno 'e Romma: Cagnamiente nfra 'e versiune
Nessun oggetto della modifica |
|||
| Riga 1: | Riga 1: | ||
{{Stato storico|nommeCorrente=Regno 'e Romma|evento inizziale=Funnazzione 'e Romma|guvierno=Munarchia assuluta|lengua=[[Lengua latina|Latino]], [[Lengua etrusca|Etrusco]], [[Lengua sabbina|Sabbino]]|periodo massima espansione=VI scieculo a.C.|urdemo capo 'e stato=Tarquinio 'o Supierbo|primmo capo 'e stato= |
{{Stato storico|nommeCorrente=Regno 'e Romma|evento inizziale=Funnazzione 'e Romma|guvierno=Munarchia assuluta|lengua=[[Lengua latina|Latino]], [[Lengua etrusca|Etrusco]], [[Lengua sabbina|Sabbino]]|periodo massima espansione=VI scieculo a.C.|urdemo capo 'e stato=Tarquinio 'o Supierbo|primmo capo 'e stato=Rommolo|stato attuale=Italia|stato 'e doppo=Repubbreca rumana|stato 'e primma=Primme 'nzediamiente latine|religgiune preminente=Religgione etrusca, religgione sabbina|religgione 'e stato=Religgione rumana|superficie massima=fino a 10.000 kmq|evento finale=Cacciata d' 'e rre|fine=509 a.C.|nommeCumpreto=Regno 'e Romma|inizzio=753 a.C.|area giugrafeca=Latium Vetus|titulo cape 'e stato=Re 'e Romma|elenco cape 'e stato=[[Re 'e Romma|lista]]|forma 'e stato=Regno|capitaleAbetanteAnno=550 a.C.|capitaleAbetante=14.000 ca.|capitale prencepale=[[Romma antica|Romma]]|lengua ufficiale=Latino|linkBannera=Capitoline_Wolf_of_Roman_Kingdom.svg|paggenaBannera=Lupa capitulina|nommeUfficiale=ROMA|linkLocalizzazione=Platner_-_Ancient_Rome_city_growth.jpg}} |
||
'O '''Regno 'e Romma''' (in latino ''REGNVM ROMANVM'') fuje <nowiki>'o primmo stato furmato d''</nowiki>a civiletà latina. |
'O '''Regno 'e Romma''' (in latino ''REGNVM ROMANVM'', o semprecemente ''ROMA'') fuje <nowiki>'o primmo stato furmato d''</nowiki>a civiletà latina. |
||
Funnato, siconno 'a tradizzione, 'a [[ |
Funnato, siconno 'a tradizzione, 'a [[Rommolo]] (ca sempe siconno <nowiki>'a stessa fuje pure 'o funnatore d''a cità '</nowiki>e [[Romma]]) 'o [[21 'e abbrile]] d<nowiki>''</nowiki>o [[753 AC|753 a.C.]], <nowiki>'o stato fuje cummannato 'a nu tutale 'e sette rre, fin''â cacciata '</nowiki>e [[Tarquinio 'o Supierbo]] e ll<nowiki>'istituzzione d''</nowiki>a [[Repubbreca rumana]]. |
||
== Storia == |
== Storia == |
||
<nowiki>'Nt'â mitologgia rumana se conta ca 'o funnatore d''a cità 'e Romma, |
<nowiki>'Nt'â mitologgia rumana se conta ca 'o funnatore d''a cità 'e Romma, Rommolo, se pruclammaje rre subbeto aropp'a l'accisione d''</nowiki>o frate [[Remmo]]: funnata 'a cità cu'o nomme sujo, Rommolo ne 'nnirezzaje 'o lemmete sacro, 'o [[pummerio]], e 'nvitaje tutt'e cremmenale, 'e schiave ca se n'avevano fujuto e 'a ggente aselejata, garantenno 'o diritto 'e asilo e pupulanno accussí 'a cità nova. Senza femmene, 'e Rumane [[Ratto d''e Sabbine|affuffajeno]] chelle d<nowiki>''o populo vicino d''e Sabbine, causanno na guerra 'nfra 'e duje puopole, ca se risulvette cu' na pace e 'o regno junto 'e Rommolo e '</nowiki>e [[Titu Tazzio]], ca era appunto <nowiki>'o rre d''</nowiki>e Sabbine. |
||
Romolo spartette <nowiki>'o populo d''a cità 'nfra chille ca puteveno e nun puteveno cummattere |
Romolo spartette <nowiki>'o populo d''a cità 'nfra chille ca puteveno e nun puteveno cummattere e 'nfra 30 tribbù, '</nowiki>e ''Ramnes'', 'e ''Tities'' e 'e ''Luceres'', e furmaje 'o [[Senato rumano|Senato]] cu<nowiki>' 100 'nfra 'e perzone cu' cchiù esperienzia ca veneveno d''e famiglie nobbele d''a cità, '</nowiki>e [[Patrizzio|Patrizzie]]. Romolo istituette pure <nowiki>'e Cumizzie Curiate, ca ereno 'a ggente ca avev''a cria' 'e llegge, 'e l'Augurie, ca ereno saciarduote ca rescefraveno 'a vuluntà d''e Dèje guardanno 'o vuolo 'e ll'</nowiki>aucielle. |
||
'O regno 'e Romolo duraje 40 anne, 'nfí a quanno, siconno 'â leggenda, 'o rre fuje pigliato 'ncielo 'nt'a na tempesta e fuje, siconno 'â vuluntà soja, devinezzato cu'o nomme 'e Quirino. A Romolo succedette [[Numma Pumpilejo]]: sabbino 'e Cures, Numma era 'o marito 'e Tazzia, 'a figlia 'e Titu Tazzio, e fuje scegliuto pe' mettere fine 'a na disputa 'nfra 'e senature rumane e 'e senature sabbine. Aropp'â morte 'e Rommolo, 'nfatte, 'o guverno d<nowiki>''</nowiki>a cità 'e Romma fuje pigliato d<nowiki>''</nowiki>e senature, ca vuleveno 'mpusta' nu guverno 'e tipo olegarcheco. 'A scarza afficienzia 'e stu guverno, però, purtaje a pruteste d<nowiki>''</nowiki>o populo, e 'e senature avetten<nowiki>''</nowiki>a annummena' a n'atu rre: mente 'e senature rumane vuleveno annummena' rre a Proculo, 'e senature sabbine vuleveno annummena' 'o senatore Velesejo; pe' pute' scegliere, se decidette e fà fa' 'o nomme 'e nu senatore sabbino 'ê senature rumane e viceverza: 'e senature rumane annummenajeno a Numma Pumpilejo, ca era canusciuto p<nowiki>''</nowiki>e virtù e p<nowiki>''</nowiki>a grossa piatate religgiosa soja. 'Ê primme mumiente, 'o sabbino nun vuleva accetta' pe' vvia d<nowiki>''</nowiki>a annummenata ca teneva Romma 'e cità viulenta, ma po' azzettaje aropp'ave' pigliato a l'aruspicio d<nowiki>''</nowiki>e Dèje. Numma Pumpilejo arregnaje pe' 43 anne senza 'e fa' nisciuna guerra, organizzaje 'a cità spartennola a distritte, arrefurmaje 'o calannario facennolo 'e 12 mise siconno chillo solare e facette nummeruse cagnamiente 'ncopp<nowiki>''</nowiki>â religgione: facette fraveca' nu gruosso nummero 'e tiempie, comme a chillo 'e Jano o 'e Vesta, e criaje 'e gionte saciarduotale d<nowiki>''</nowiki>e Flaminije, d<nowiki>''</nowiki>e Puntifece, d<nowiki>''</nowiki>e Vestale e d<nowiki>''</nowiki>e Salii. |
|||
'A morte 'e Numma Pumpilejo, ca abbenette pe' cavesa naturale, purtaje 'o Senato rumano a annummena' a Tullo Ustilejo. |
|||
{{Purtale|Romma antica|Storia}} |
{{Purtale|Romma antica|Storia}} |
||
Verzione d’’e 19:00, 20 set 2020
| Regno 'e Romma | |||
|---|---|---|---|
| |||
 | |||
| Date ammenistrative | |||
| Nomme cumpreto |
Regno 'e Romma | ||
| Nomme ufficiale |
ROMA | ||
| Lengue ufficiale |
Latino | ||
| Lengue parlate |
Latino, Etrusco, Sabbino | ||
| Capitale | Romma (14.000 ca. ab. / 550 a.C.) | ||
| Puliteca | |||
| Forma 'e Stato | Regno | ||
| Forma 'e guvierno |
Munarchia assuluta | ||
| Re 'e Romma | lista | ||
| Nasceta | 753 a.C. cu Rommolo | ||
| Causa | Funnazzione 'e Romma | ||
| Fine | 509 a.C. cu Tarquinio 'o Supierbo | ||
| Causa | Cacciata d' 'e rre | ||
| Territorio e populazzione | |||
| Bacino giugrafeco |
Latium Vetus | ||
| Massima estensione |
fino a 10.000 kmq int'ô VI scieculo a.C. | ||
| Religgione e suggità | |||
| Religgiune preminente |
Religgione etrusca, religgione sabbina | ||
| Religgione 'e Stato |
Religgione rumana | ||
| Evoluzzione storica | |||
| Preceduto da | Primme 'nzediamiente latine | ||
| Succeduto da | Repubbreca rumana | ||
| Ogge parte 'e | Italia | ||
'O Regno 'e Romma (in latino REGNVM ROMANVM, o semprecemente ROMA) fuje 'o primmo stato furmato d''a civiletà latina.
Funnato, siconno 'a tradizzione, 'a Rommolo (ca sempe siconno 'a stessa fuje pure 'o funnatore d''a cità 'e Romma) 'o 21 'e abbrile d''o 753 a.C., 'o stato fuje cummannato 'a nu tutale 'e sette rre, fin''â cacciata 'e Tarquinio 'o Supierbo e ll'istituzzione d''a Repubbreca rumana.
Storia
'Nt'â mitologgia rumana se conta ca 'o funnatore d''a cità 'e Romma, Rommolo, se pruclammaje rre subbeto aropp'a l'accisione d''o frate Remmo: funnata 'a cità cu'o nomme sujo, Rommolo ne 'nnirezzaje 'o lemmete sacro, 'o pummerio, e 'nvitaje tutt'e cremmenale, 'e schiave ca se n'avevano fujuto e 'a ggente aselejata, garantenno 'o diritto 'e asilo e pupulanno accussí 'a cità nova. Senza femmene, 'e Rumane affuffajeno chelle d''o populo vicino d''e Sabbine, causanno na guerra 'nfra 'e duje puopole, ca se risulvette cu' na pace e 'o regno junto 'e Rommolo e 'e Titu Tazzio, ca era appunto 'o rre d''e Sabbine.
Romolo spartette 'o populo d''a cità 'nfra chille ca puteveno e nun puteveno cummattere e 'nfra 30 tribbù, 'e Ramnes, 'e Tities e 'e Luceres, e furmaje 'o Senato cu' 100 'nfra 'e perzone cu' cchiù esperienzia ca veneveno d''e famiglie nobbele d''a cità, 'e Patrizzie. Romolo istituette pure 'e Cumizzie Curiate, ca ereno 'a ggente ca avev''a cria' 'e llegge, 'e l'Augurie, ca ereno saciarduote ca rescefraveno 'a vuluntà d''e Dèje guardanno 'o vuolo 'e ll'aucielle.
'O regno 'e Romolo duraje 40 anne, 'nfí a quanno, siconno 'â leggenda, 'o rre fuje pigliato 'ncielo 'nt'a na tempesta e fuje, siconno 'â vuluntà soja, devinezzato cu'o nomme 'e Quirino. A Romolo succedette Numma Pumpilejo: sabbino 'e Cures, Numma era 'o marito 'e Tazzia, 'a figlia 'e Titu Tazzio, e fuje scegliuto pe' mettere fine 'a na disputa 'nfra 'e senature rumane e 'e senature sabbine. Aropp'â morte 'e Rommolo, 'nfatte, 'o guverno d''a cità 'e Romma fuje pigliato d''e senature, ca vuleveno 'mpusta' nu guverno 'e tipo olegarcheco. 'A scarza afficienzia 'e stu guverno, però, purtaje a pruteste d''o populo, e 'e senature avetten''a annummena' a n'atu rre: mente 'e senature rumane vuleveno annummena' rre a Proculo, 'e senature sabbine vuleveno annummena' 'o senatore Velesejo; pe' pute' scegliere, se decidette e fà fa' 'o nomme 'e nu senatore sabbino 'ê senature rumane e viceverza: 'e senature rumane annummenajeno a Numma Pumpilejo, ca era canusciuto p''e virtù e p''a grossa piatate religgiosa soja. 'Ê primme mumiente, 'o sabbino nun vuleva accetta' pe' vvia d''a annummenata ca teneva Romma 'e cità viulenta, ma po' azzettaje aropp'ave' pigliato a l'aruspicio d''e Dèje. Numma Pumpilejo arregnaje pe' 43 anne senza 'e fa' nisciuna guerra, organizzaje 'a cità spartennola a distritte, arrefurmaje 'o calannario facennolo 'e 12 mise siconno chillo solare e facette nummeruse cagnamiente 'ncopp''â religgione: facette fraveca' nu gruosso nummero 'e tiempie, comme a chillo 'e Jano o 'e Vesta, e criaje 'e gionte saciarduotale d''e Flaminije, d''e Puntifece, d''e Vestale e d''e Salii.
'A morte 'e Numma Pumpilejo, ca abbenette pe' cavesa naturale, purtaje 'o Senato rumano a annummena' a Tullo Ustilejo.
