Turchia: Cagnamiente nfra 'e versiune

'A Repubbreca 'e Turchía (int'â lenga turca Türkiye Cumhuriyeti) è nu stato int'a ll'Asia e ll'Europa. Solamiente 'o 4 perciento d''a superficie d''a soja se trova int'â ll'Europa. 'A capitale soja è Ankara. Ll'inno nazziunale é l'İstiklâl Marşı

Storia

'A Penisola Anatolica è stata 'a patria 'e na moltitudine 'e civiltà e 'e organizzazzione statale pe' tutto 'o corzo d' 'a storia 'e ll'umanità.'Nfra 'e varie civiltà ca cà se sviluppajono 'ind'a ll'antichità, nce stanno ll' Ittite, 'e Friggie, 'e Tracie, 'e Lidie, ll' Armene e ll' Ellene(Grece).'Ncurpurata 'ind'a ll' Impero Persiano, Macedone, Romano e Bizzantino, l'Anatolia secutaje 'e vicissitudine, finché nun fuje invasa d' 'a stirpe tribbale 'e ll' Oghuz, 'e etnia turca, a partì d' 'o XI seculo, aroppo 'a vittoria ngopp'a ll'esercito bizzantino 'e Romano IV Diogene,ottenuta 'ind'a battaglia 'e Manzicerta. Ll' elemente turcomanne fujono presto urganizzate p' 'a maggior parte asotto 'e turchi Selgiuchidi, ca funnajono na sciorente e putente urganizzazzione statale cu' capitale Isfahan ('e cussidditti "Grandi Selgiuchuidi") e nu stato anatolico ('e cussidditti "Selgiuchidi 'e Ruma"), tutt'e ddoje arrevutate ch' 'e granne 'nvasione Mongole. N'ata struttura statale turca 'ind' a ll' Anatolia fuje chella d' 'e Danishmendidi. Durante 'o XIV e 'o XV seculo,ll' Ottomane, pure lloro parte d' 'a tribù turca 'e ll'Oghuz, riuscetteno a se piglià 'o potere 'ngopp'a ll'Anatolia e pure 'ngopp'a territorjie sempe cchiù vaste d' 'o munno bizzantino,po', successivamente, pure ngopp'a Penisola Balcanica: espansione curunata d' 'a conquista 'e Custantenobbule 'a parte d' 'o sultano Mehmet 'o Conquistatore (pe' Turco Fatih Sultan Mehmet) 'ind'o 1453.

Asotto 'e successure suoje,ll'Impero Ottomano cuntinuaje na pulitica d' espansione ca 'o purtaje a esse, â mità d' 'o XVI seculo, asotto 'o regno d' 'o sultano Solimano 'o Magnifico, 'a primma putenza militare ed economica d'Europa e d' 'o bacino Mediterraneo. Cu' Mehmet III (1566 - 1603) l'impero subette però 'e suoje primme mpurtante insucciesse ca, d' 'o XVII seculo,addiventajeno 'a dimostrazzione 'e na criscente e sempe cchiù pesante crisi militare, ecunomica e pulitica. Â fine d' 'o XVIII seculo,l’Impero Ottomano seva 'ind'a na pusizzione d' inferiorità rispietto a ll’Europa: 'a Russia s'heva cunquistata 'a Crimea e s'vuleva piglià territorjie 'ind'e Balcane oltre ca a vulè stennere 'o putere suojo 'ind'a ll’ Asia centrale; l’Angleterra seva addivintata assaje 'nfluente 'ind'o Mediterraneo e ausava ll’impero ottomano comme baluardo contro 'a Russia.

L’equilibbrio 'e putere fuje miso â prova na primma vota 'ind'o 1831 quanno ll’invasione d' 'a Siria 'a parte 'e Muhammad ‘Ali, l’innipennente guvernatore Ottomano d' 'o Naggitto, purtaje â chiusura d' 'e strette e 'a disputa fuje riulata 'a 'ngrese, russe e austriace. N' atu fatto 'e cheste nce fuje cu' 'a Guerra di Crimea (1854-56) e fernette cu' 'o Trattato 'e Parigge (1856) ca 'mpignaje 'e russe a luà 'a mieza 'a flotta d' 'a lloro d'ô Mar Nero, ma facette addiventà 'a Rumania na pruvincia autonoma asotto 'a suvranità ottomana. 'Ind'o 1873 nce fujono rrevutate â Bosnia ed Erzegovina,rrevutate ca ereno avviate 'ind'o 1804-13 â Serbia, mentre 'nfra 'o 1821 e 'o 1829 'a Grecia se era pigliata ll’innipennenza. L’intervento 'ind'o 1876 d' 'a Russia e 'o Trattato 'e Santo Stefano(1877) obbligajeno a ll'ottomane a cuncedere l’innipennenza a Bulgaria, Serbia, Rumania e Montenegro. P'apparà 'ste conquiste russe se dette 'a Bessarabia â Russia, l’Austria occupaje 'a Bosnia ed Erzegovina, l’Angleterra s’insediaje a Cipro. 'Ind'o 1882,pe' difennere l'interesse lloro ô Naggitto (diebite),l’Angleterra occupaje 'a riggione.

'Nfra 'o 1878 e 'o 1908 l’Austria estennette 'o putere suojo 'ngopp'a Serbia, Romania e Grecia mentre 'a Russia 'ngopp'a Bulgaria. 'Nfra 'o 1908 e 'o 1913 'o prucesso 'e spartizzione cuntinuaje: ll’Austria se pigliaje 'a Bosnia-Erzegovina, ll' esercite balcanice se pigliajono ll'ate territorie europei . Durante 'a Primma Guerra Munniale,ll' ottomane se mettetero cu' Germania e Austria. Pe' conseguenza, fujono firmate ll' accorde Sykes-Picot(1916) ca diceveno ca 'a Franza essa avut'a avè 'o Libbano, 'a Turchia sudoccidentale, 'a Siria settentrionale, e ll’Iraq settentrionale; â Ngreterra attuccava 'o riesto 'e ll’Iraq, 'a sponna araba d' 'o Golfo Persico e 'a Transgiordania; p' 'a Palestina fuje previsto nu regime internazziunale; 'a Russia 'essa avuto Istanbùl e cierte zzone 'e ll’Anatolia orientale; all’Italia fuje prummisa 'a parte meridiunale 'e ll’Anatolia. Pe' realizzà 'o prugietto 'e supremazia ô Medioriente,'a Ngreterra prumetette ô sceriffo d' 'a Mecca Husayn ca s'essa avut'a ricanoscere nu stato Stato arabbo innipennente, ma dint'o 1917 'a Dichiarazione 'e Balfour criaje 'e primme 'nzirie 'e ll'ebbree p' 'a criazzione stesso 'e nu stato nazziunale ebbraico â Palestina. Aroppo 'a fine d' 'a guerra, l’impero s'era spartuto accussì : Libbano e Siria ê francise, Palestina Giordania ed Iraq ê ngrise, all’Italia attuccaje ll’Anatolia sudoccidentale,mentre 'a Grecia occupaje Tracia, Smirne e isole egee. L’Armenia diventaje nu Stato innipennente, 'o Kurdistan na pruvincia autonoma.'O Naggitto se separaje cumpletamente d' 'a suvranità ottomana.

Aroppo a 'sti fatte venette a fora 'a figura 'e Mustafa Kemal, n' ufficiale 'e chello ca apprimma seva ll'esercito Ottomano, eroe 'e guerra p' 'o ruolo ch'avette 'ind'a battaglia 'e Gallipoli, ca riuscette, cu' n'esercito 'a isso arrecucchiato,a libberà 'a Penisola Anatolica 'a ll' esercite d' 'e putenze furastiere. 'A Repubblica Turca fuje quinne funnata 'ind'o 1923, e Mustafa Kemal Atatürk addiventaje 'o primmo Presidente, asotto a isso 'a Turchia se trasfurmaje 'ind'a nu stato muderno e prugredito,tale e quale ê putenze europee.