Frávela salváteca: Cagnamiente nfra 'e versiune
Nessun oggetto della modifica |
Nessun oggetto della modifica |
||
Riga 37: | Riga 37: | ||
|famiglia=[[Rosaaceae]] |
|famiglia=[[Rosaaceae]] |
||
|sottëfamiglia= |
|sottëfamiglia= |
||
|tribbù= |
|tribbù=[[Fragarieae]] |
||
|sottëtribbù= |
|sottëtribbù= |
||
|jènërë=[[Fragaria]] |
|jènërë=[[Fragaria]] |
||
Riga 74: | Riga 74: | ||
== Nòm sciëndífëchë == |
== Nòm sciëndífëchë == |
||
''Fragaria vesca'' L. |
''Fragaria vesca'' L. |
||
== Dëscrëzzion == |
== Dëscrëzzion == |
||
Èrva prènn, rádëca ë sguinz, fušt fin fin, curt, ávëta 5-20 cm. |
|||
=== Frunn === |
|||
Suó ert, lòngh quasc comm a gl [[scap]], chë në përnucc pëlus, oval e tagliat a tre pèzzëra. Gl luat pë ngòppa è verd cup, quigl pë sott è gghiangaštr e puoch pëlus. [[Štëlun]] aérëë, chë në’míttënë quasc má lë rádëchë. |
|||
=== Sciuor === |
|||
Scap chë 1 a 3 sciuor irt (quann suó addëvëndat frutt sarav appis), [[sèpalë]] triangular, 5 [[pètalë]] gghiangh. Scëríscënë da abbril a ggiugn. |
|||
=== Frutt === |
|||
Suó [[achènië]] nir e pëccërigl, spas ngim’a gl [[rëcëttáculë]] abbëttat, carnus, oval e rusc, chë zë štaccanë fácëlë fácëlë da gl [[cálëcë]]. Tutt ssë cos mess anziem fav la frávëla. |
|||
[[File:Walderdbeeren - Fragaria vesca.jpg|left|thumb|Frutt|200px]] |
[[File:Walderdbeeren - Fragaria vesca.jpg|left|thumb|Frutt|200px]] |
||
== Addó zë tròva == |
|||
Cë piac gl pòst a mèsa mbréa, mmies a gl favit, lë pinet, lë fratt. Cresc da 200 a 1900 (2400) m n.l.m. |
|||
Šta a tutt lë part fredd e tëmbërat ë l’Aurasia. |
|||
== Zë pò chenfonn che … == |
|||
*Frávëla mëscata (''Fragraria moscata'' Duchesne) chë tè fušt cchiù ruoss(20 a 40 cm) e frutt chë nën zë štáccanë fácëlë. |
|||
*Frávëla verd (''Fragraria viridis'' Duchesne) chë në tè gl štëlun, lë frunn cchiù pëlos, pètalë gghiangh-ggiall, frutt senza achènië sott a tutt e chë nën zë štáccanë fácëlë da gl [[cálëcë]]. |
|||
== Us == |
|||
=== Mmëdëcina === |
|||
La rádëca è bbòna comm apërëtiva, dëpurativa e diurètëca e puonn èss addëprat da gl artrítëcë, da gl reumátëcë e da chigl chë tiev la sciátëca e prèt a gl rin. |
|||
Lë tisan ë lë frunn ggióvanë, senza përnucc, suó diurètëchë e përguativ e suó bbuon pë chëruà lë mmalatíë ë gl rin. Puonn èss addëprat pë prëparà mbiaštr condr a lë mërròid e lë piaj. Gl rëcòtt fa vënì gl appëtit, è diurètëchë, rëpëlisc gl cuorp da gl ácëdë úrëcë. Trëttiat zë míttënë ngim’a gl accèss pëzzëlènd. |
|||
=== Cucina === |
|||
Lë tisan ë frávëla puonn èss addëprat pur pë sëštituì gl tè. |
|||
Lë frávëlë suó në frutt [[ipëcalòrëchë]], dav 27 [[caluríë]] pë 100 g, ma attënzion a nën në magnà truopp ca ciert përzun pëtéssënë acchiappà allërgíë e frëccëcarèll. |
|||
Zë chënzúmanë fresch e còtt (cërbett, chëmbëttur, rësòlië, scirupp, vin, such pë vev e pë acchëmbagnà la carn). |
Verzione d’’e 23:21, 28 dic 2014
Frávëla salvátëca | |
---|---|
Crassifecazzione scientìfeca | |
Dëminië | Eukaryota |
Regn | Plantae |
Sottërègn | Tracheobionta |
Superdëvësion | Spermatophyta |
Dëvësion | Magnoliophyta |
Class | Magnoliopsida |
Órdënë | Rosales |
Famiglia | Rosaaceae |
Tribbù | Fragarieae |
Jènërë | Fragaria |
Spèc | F. vesca |
Nommenclatura binommiale | |
Fragaria vesca L. |
Nòm sciëndífëchë
Fragaria vesca L.
Dëscrëzzion
Èrva prènn, rádëca ë sguinz, fušt fin fin, curt, ávëta 5-20 cm.
Frunn
Suó ert, lòngh quasc comm a gl scap, chë në përnucc pëlus, oval e tagliat a tre pèzzëra. Gl luat pë ngòppa è verd cup, quigl pë sott è gghiangaštr e puoch pëlus. Štëlun aérëë, chë në’míttënë quasc má lë rádëchë.
Sciuor
Scap chë 1 a 3 sciuor irt (quann suó addëvëndat frutt sarav appis), sèpalë triangular, 5 pètalë gghiangh. Scëríscënë da abbril a ggiugn.
Frutt
Suó achènië nir e pëccërigl, spas ngim’a gl rëcëttáculë abbëttat, carnus, oval e rusc, chë zë štaccanë fácëlë fácëlë da gl cálëcë. Tutt ssë cos mess anziem fav la frávëla.
Addó zë tròva
Cë piac gl pòst a mèsa mbréa, mmies a gl favit, lë pinet, lë fratt. Cresc da 200 a 1900 (2400) m n.l.m. Šta a tutt lë part fredd e tëmbërat ë l’Aurasia.
Zë pò chenfonn che …
- Frávëla mëscata (Fragraria moscata Duchesne) chë tè fušt cchiù ruoss(20 a 40 cm) e frutt chë nën zë štáccanë fácëlë.
- Frávëla verd (Fragraria viridis Duchesne) chë në tè gl štëlun, lë frunn cchiù pëlos, pètalë gghiangh-ggiall, frutt senza achènië sott a tutt e chë nën zë štáccanë fácëlë da gl cálëcë.
Us
Mmëdëcina
La rádëca è bbòna comm apërëtiva, dëpurativa e diurètëca e puonn èss addëprat da gl artrítëcë, da gl reumátëcë e da chigl chë tiev la sciátëca e prèt a gl rin. Lë tisan ë lë frunn ggióvanë, senza përnucc, suó diurètëchë e përguativ e suó bbuon pë chëruà lë mmalatíë ë gl rin. Puonn èss addëprat pë prëparà mbiaštr condr a lë mërròid e lë piaj. Gl rëcòtt fa vënì gl appëtit, è diurètëchë, rëpëlisc gl cuorp da gl ácëdë úrëcë. Trëttiat zë míttënë ngim’a gl accèss pëzzëlènd.
Cucina
Lë tisan ë frávëla puonn èss addëprat pur pë sëštituì gl tè. Lë frávëlë suó në frutt ipëcalòrëchë, dav 27 caluríë pë 100 g, ma attënzion a nën në magnà truopp ca ciert përzun pëtéssënë acchiappà allërgíë e frëccëcarèll. Zë chënzúmanë fresch e còtt (cërbett, chëmbëttur, rësòlië, scirupp, vin, such pë vev e pë acchëmbagnà la carn).