Frávela salváteca: Cagnamiente nfra 'e versiune

'A Wikipedia.
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
Comino (chiàcchiera | contribuzzione)
Nessun oggetto della modifica
Nessun oggetto della modifica
Riga 37: Riga 37:
|famiglia=[[Rosaaceae]]
|famiglia=[[Rosaaceae]]
|sottëfamiglia=
|sottëfamiglia=
|tribbù=
|tribbù=[[Fragarieae]]
|sottëtribbù=
|sottëtribbù=
|jènërë=[[Fragaria]]
|jènërë=[[Fragaria]]
Riga 74: Riga 74:
== Nòm sciëndífëchë ==
== Nòm sciëndífëchë ==
''Fragaria vesca'' L.
''Fragaria vesca'' L.

== Dëscrëzzion ==
== Dëscrëzzion ==
Èrva prènn, rádëca ë sguinz, fušt fin fin, curt, ávëta 5-20 cm.

=== Frunn ===
Suó ert, lòngh quasc comm a gl [[scap]], chë në përnucc pëlus, oval e tagliat a tre pèzzëra. Gl luat pë ngòppa è verd cup, quigl pë sott è gghiangaštr e puoch pëlus. [[Štëlun]] aérëë, chë në’míttënë quasc má lë rádëchë.

=== Sciuor ===
Scap chë 1 a 3 sciuor irt (quann suó addëvëndat frutt sarav appis), [[sèpalë]] triangular, 5 [[pètalë]] gghiangh. Scëríscënë da abbril a ggiugn.

=== Frutt ===
Suó [[achènië]] nir e pëccërigl, spas ngim’a gl [[rëcëttáculë]] abbëttat, carnus, oval e rusc, chë zë štaccanë fácëlë fácëlë da gl [[cálëcë]]. Tutt ssë cos mess anziem fav la frávëla.
[[File:Walderdbeeren - Fragaria vesca.jpg|left|thumb|Frutt|200px]]
[[File:Walderdbeeren - Fragaria vesca.jpg|left|thumb|Frutt|200px]]

== Addó zë tròva ==
Cë piac gl pòst a mèsa mbréa, mmies a gl favit, lë pinet, lë fratt. Cresc da 200 a 1900 (2400) m n.l.m.
Šta a tutt lë part fredd e tëmbërat ë l’Aurasia.

== Zë pò chenfonn che … ==
*Frávëla mëscata (''Fragraria moscata'' Duchesne) chë tè fušt cchiù ruoss(20 a 40 cm) e frutt chë nën zë štáccanë fácëlë.
*Frávëla verd (''Fragraria viridis'' Duchesne) chë në tè gl štëlun, lë frunn cchiù pëlos, pètalë gghiangh-ggiall, frutt senza achènië sott a tutt e chë nën zë štáccanë fácëlë da gl [[cálëcë]].

== Us ==

=== Mmëdëcina ===
La rádëca è bbòna comm apërëtiva, dëpurativa e diurètëca e puonn èss addëprat da gl artrítëcë, da gl reumátëcë e da chigl chë tiev la sciátëca e prèt a gl rin.
Lë tisan ë lë frunn ggióvanë, senza përnucc, suó diurètëchë e përguativ e suó bbuon pë chëruà lë mmalatíë ë gl rin. Puonn èss addëprat pë prëparà mbiaštr condr a lë mërròid e lë piaj. Gl rëcòtt fa vënì gl appëtit, è diurètëchë, rëpëlisc gl cuorp da gl ácëdë úrëcë. Trëttiat zë míttënë ngim’a gl accèss pëzzëlènd.

=== Cucina ===
Lë tisan ë frávëla puonn èss addëprat pur pë sëštituì gl tè.
Lë frávëlë suó në frutt [[ipëcalòrëchë]], dav 27 [[caluríë]] pë 100 g, ma attënzion a nën në magnà truopp ca ciert përzun pëtéssënë acchiappà allërgíë e frëccëcarèll.
Zë chënzúmanë fresch e còtt (cërbett, chëmbëttur, rësòlië, scirupp, vin, such pë vev e pë acchëmbagnà la carn).

Verzione d’’e 23:21, 28 dic 2014

Modello:LAZ

Frávëla salvátëca
Crassifecazzione scientìfeca
Dëminië Eukaryota
Regn Plantae
Sottërègn Tracheobionta
Superdëvësion Spermatophyta
Dëvësion Magnoliophyta
Class Magnoliopsida
Órdënë Rosales
Famiglia Rosaaceae
Tribbù Fragarieae
Jènërë Fragaria
Spèc F. vesca
Nommenclatura binommiale
Fragaria vesca
L.

Nòm sciëndífëchë

Fragaria vesca L.

Dëscrëzzion

Èrva prènn, rádëca ë sguinz, fušt fin fin, curt, ávëta 5-20 cm.

Frunn

Suó ert, lòngh quasc comm a gl scap, chë në përnucc pëlus, oval e tagliat a tre pèzzëra. Gl luat pë ngòppa è verd cup, quigl pë sott è gghiangaštr e puoch pëlus. Štëlun aérëë, chë në’míttënë quasc má lë rádëchë.

Sciuor

Scap chë 1 a 3 sciuor irt (quann suó addëvëndat frutt sarav appis), sèpalë triangular, 5 pètalë gghiangh. Scëríscënë da abbril a ggiugn.

Frutt

Suó achènië nir e pëccërigl, spas ngim’a gl rëcëttáculë abbëttat, carnus, oval e rusc, chë zë štaccanë fácëlë fácëlë da gl cálëcë. Tutt ssë cos mess anziem fav la frávëla.

Frutt

Addó zë tròva

Cë piac gl pòst a mèsa mbréa, mmies a gl favit, lë pinet, lë fratt. Cresc da 200 a 1900 (2400) m n.l.m. Šta a tutt lë part fredd e tëmbërat ë l’Aurasia.

Zë pò chenfonn che …

  • Frávëla mëscata (Fragraria moscata Duchesne) chë tè fušt cchiù ruoss(20 a 40 cm) e frutt chë nën zë štáccanë fácëlë.
  • Frávëla verd (Fragraria viridis Duchesne) chë në tè gl štëlun, lë frunn cchiù pëlos, pètalë gghiangh-ggiall, frutt senza achènië sott a tutt e chë nën zë štáccanë fácëlë da gl cálëcë.

Us

Mmëdëcina

La rádëca è bbòna comm apërëtiva, dëpurativa e diurètëca e puonn èss addëprat da gl artrítëcë, da gl reumátëcë e da chigl chë tiev la sciátëca e prèt a gl rin. Lë tisan ë lë frunn ggióvanë, senza përnucc, suó diurètëchë e përguativ e suó bbuon pë chëruà lë mmalatíë ë gl rin. Puonn èss addëprat pë prëparà mbiaštr condr a lë mërròid e lë piaj. Gl rëcòtt fa vënì gl appëtit, è diurètëchë, rëpëlisc gl cuorp da gl ácëdë úrëcë. Trëttiat zë míttënë ngim’a gl accèss pëzzëlènd.

Cucina

Lë tisan ë frávëla puonn èss addëprat pur pë sëštituì gl tè. Lë frávëlë suó në frutt ipëcalòrëchë, dav 27 caluríë pë 100 g, ma attënzion a nën në magnà truopp ca ciert përzun pëtéssënë acchiappà allërgíë e frëccëcarèll. Zë chënzúmanë fresch e còtt (cërbett, chëmbëttur, rësòlië, scirupp, vin, such pë vev e pë acchëmbagnà la carn).