Tarramute: Cagnamiente nfra 'e versiune

Naviga nella cronologia in modo interattivo

Cagnamiénte successivo →

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto

VisualeWikitesto

In linea

Verzione d’’e 23:35, 9 Màr 2015

Modello:LAZ

Në tarramut (da lë latin terrae motus, ch'ò dic "mòssa ë la tèrra") è na trëttétëca veloc e cchiù o men fòrt ë la cròšta tërrèštra ch’arriva alla mbrëvvisa. Në vè da gl spuštamiend dë ndrasatt ë la massa prëtosa chë šta sottëtèrra. Ssë spuštamiend fa scì cèrt’ënërgía dend a na zzòna dë la Tèrra chiamata ipëciendr, ch’è gl pund cchiù prëfunn andó z’è spaccata la ròccia. Da quišt zë críanë na sèrië d’onn láštëchë, chiamat onn sísmëchë, chë cúrrënë da tutt lë part facènnësë sëndì pur ngòpp’a la Tèrra. Mmèc cchiù ngima z’è criata quell chë zë chiama crètta.

Gl pòšt ngòpp’a la Tèrra chë zë tròva ritt ritt ngim’a gl ipëciendr zë chiama piciendr.

Gl ruam ë la ggiufísëca chë študia ssë fënòmënë è la sismëlëggía.

Fav në muar tarramut ogn juorn (cchiù o men ciend mill a gl ann), ma la cchiùppart nën zë siéndënë.

Scal

Fra lë scal addëprat pë ammësëruà la fòrza ë në tarramut, zë puonn mëndëvà:

la scala Rossi-Forel (scritta RF) ;
la scala Medvedev-Sponheuer-Karnik (scritta pur MSK) ;
la scala ë Mercalli (scritta MM dend a la vërzion cagnata) ;
la scala Shindo ë l'aggënzía mëtëorëlòggëca ggiappunes ;
la scala macrësísmica aurëpéa (scritta EMS98).

Gl tarramut cchiù ruoss ë gl XX e ë gl XXI sèculë

Classífëca bbasata pëbbía ë la magnitúdënë:

Valdivia, Cil - magnitúdënë 9,5 - 22 maj 1960
Štritt ë Prince William, Alaska - magnitúdënë 9,2 - 28 marz 1964
Sumatra, Indënesia - magnitúdënë 9,1 - 26 dëciembr 2004
Kamchatka, Russia - magnitúdënë 9,0 - 4 nëviembr 1952
Sendai, Ggiappon - magnitúdënë 8,9 - 11 marz 2011
Pë dëllà ë la còšta ë gl Equator - magnitúdënë 8,8 - 31 jënnar 1906
Tarramut ë gl Cil ë gl 2010 - magnitúdënë 8,8 - 27 fëbbrar 2010
Ísërë Rat, Alaska - magnitúdënë 8,7 - 4 fëbbrar 1965
Sumatra, Indënesia - magnitúdënë 8,7 - 28 marz 2005
Haiyuan, Cina - magnitúdënë 8,6 - 16 dëciembr 1920
Assam, Tibet - magnitúdënë 8,6 - 15 aušt 1950
Ísërë Andreanof, Alaska - magnitúdënë 8,6 - 9 marz 1957
Rëggion ë Atacama, Cil - magnitúdënë 8,5 - 11 nëviembr 1922
Pënísëra dë Kamchatka, Russia - magnitúdënë 8,5 - 3 fëbbrar 1923
Muar ë Banda, Indënesia - magnitúdënë 8,5 - 1 fëbbrar 1938
Ísërë Curil, Russia - magnitúdënë 8,5 - 13 ottobbr 1963
Ggiacarta, Indënesia - magnitúdënë 8,5 - 12 sëttiembr 2007
Arequipa, Camana, Përù - magnitúdënë 8,4 - 23 ggiugn 2001
Cëttà ë gl Mèssëchë, Mèssëchë - magnitúdënë 8,3 - 19 sëttiembr 1985
Ica, Përù - magnitúdënë 8,0 - 15 aušt 2007

@@ Riga 5: / Riga 5: @@
 [[File:Chuetsu earthquake-earthquake liquefaction1.jpg|thumb|Diann criat da në tarramut]]
-Në '''tarramut''' è na trëttétëca veloc e cchiù o men fòrt ë la cròšta tërrèštra ch’arriva alla mbrëvvisa. Në vè da gl spuštamiend dë ndrasatt ë la massa prëtosa chë šta sottëtèrra. Ssë spuštamiend fa scì cèrt’ënërgía dend a na zzòna dë la Tèrra chiamata [[ipëciendr]], ch’è gl pund cchiù prëfunn andó z’è spaccata la ròccia. Da quišt zë críanë na sèrië d’onn láštëchë, chiamat onn sísmëchë, chë cúrrënë da tutt lë part facènnësë sëndì pur ngòpp’a la Tèrra. Mmèc cchiù ngima z’è criata quell chë zë chiama [[Giufíseca|crètta]].
+Në '''tarramut''' (da lë [[lengua latina|latin]] ''terrae motus'', ch'ò dic "mòssa ë la tèrra") è na trëttétëca veloc e cchiù o men fòrt ë la cròšta tërrèštra ch’arriva alla mbrëvvisa. Në vè da gl spuštamiend dë ndrasatt ë la massa prëtosa chë šta sottëtèrra. Ssë spuštamiend fa scì cèrt’ënërgía dend a na zzòna dë la Tèrra chiamata [[ipëciendr]], ch’è gl pund cchiù prëfunn andó z’è spaccata la ròccia. Da quišt zë críanë na sèrië d’onn láštëchë, chiamat onn sísmëchë, chë cúrrënë da tutt lë part facènnësë sëndì pur ngòpp’a la Tèrra. Mmèc cchiù ngima z’è criata quell chë zë chiama [[Giufíseca|crètta]].
 Gl pòšt ngòpp’a la Tèrra chë zë tròva ritt ritt ngim’a gl ipëciendr zë chiama [[piciendr]].
@@ Riga 12: / Riga 12: @@
 Fav në muar tarramut ogn juorn (cchiù o men ciend mill a gl ann), ma la cchiùppart nën zë siéndënë.
+== Scal ==
+Fra lë scal addëprat pë ammësëruà la fòrza ë në tarramut, zë puonn mëndëvà:
+* la scala Rossi-Forel (scritta RF) ;
+* la scala Medvedev-Sponheuer-Karnik (scritta pur MSK) ;
+* la scala ë Mercalli (scritta MM dend a la vërzion cagnata) ;
+* la scala Shindo ë l'aggënzía mëtëorëlòggëca ggiappunes ;
+* la scala macrësísmica aurëpéa (scritta EMS98).
+== Gl tarramut cchiù ruoss ë gl XX e ë gl XXI sèculë ==
+Classífëca bbasata pëbbía ë la magnitúdënë:
+# [[Ruoss Tarramut Cëlèn|Valdivia]], [[Cile|Cil]] - magnitúdënë 9,5 - 22 maj 1960
+# [[Štritt ë Prince William]], [[Alaska]] - magnitúdënë 9,2 - 28 marz 1964
+# [[Sumatra]], [[Indonesia|Indënesia]] - magnitúdënë 9,1 - 26 dëciembr 2004
+# [[Kamchatka]], [[Russia]] - magnitúdënë 9,0 - 4 nëviembr 1952
+# [[Sendai]], [[Giappone|Ggiappon]] - magnitúdënë 8,9 - 11 marz 2011
+# Pë dëllà ë la còšta ë gl [[Equator]] - magnitúdënë 8,8 - 31 jënnar 1906
+# Tarramut ë gl [[Cile|Cil]] ë gl 2010 - magnitúdënë 8,8 - 27 fëbbrar 2010
+# [[Ísërë Rat]], [[Alaska]] - magnitúdënë 8,7 - 4 fëbbrar 1965
+# [[Sumatra]], [[Indonesia|Indënesia]] - magnitúdënë 8,7 - 28 marz 2005
+# [[Haiyuan]], [[Cina]] - magnitúdënë 8,6 - 16 dëciembr 1920
+# [[Assam]], [[Tibet]] - magnitúdënë 8,6 - 15 aušt 1950
+# [[Ísërë Andreanof]], [[Alaska]] - magnitúdënë 8,6 - 9 marz 1957
+# [[Rëggion ë Atacama]], [[Cile|Cil]] - magnitúdënë 8,5 - 11 nëviembr 1922
+# [[Pënísëra dë Kamchatka]], [[Russia]] - magnitúdënë 8,5 - 3 fëbbrar 1923
+# [[Muar ë Banda]], [[Indonesia|Indënesia]] - magnitúdënë 8,5 - 1 fëbbrar 1938
+# [[Ísërë Curil]], [[Russia]] - magnitúdënë 8,5 - 13 ottobbr 1963
+# [[Ggiacarta]], [[Indonesia|Indënesia]] - magnitúdënë 8,5 - 12 sëttiembr 2007
+# [[Arequipa]], [[Camana]], [[Perù|Përù]] - magnitúdënë 8,4 - 23 ggiugn 2001
+# [[Città d'o Messico|Cëttà ë gl Mèssëchë]], [[Messico|Mèssëchë]] - magnitúdënë 8,3 - 19 sëttiembr 1985
+# [[Ica]], [[Perù|Përù]] - magnitúdënë 8,0 - 15 aušt 2007
 [[Categurìa:Giufíseca]]