Sammuche: Cagnamiente nfra 'e versiune
Riga 75: | Riga 75: | ||
''Sambucus nigra L.'' |
''Sambucus nigra L.'' |
||
== |
== Descrezzione == |
||
Gle '''sammuche''' è n’álbere peccerigle (1 a 8 m) de la famiglia de le Crapefrennácée (''Caprifoliaceae''). Monnassá, prò, gle jènere ''Sambucus'' è štate cullecate dénd'a la famiglia de l'Adoxácee (''Adoxaceae''). È na chianda netròfela che se tròva miés'a le fratte o dénd'a gle bòsche úmmede, andó la tèrra tè ne muare e azòte. Crésce affin'a 1.400 mètre ávete. |
|||
Gle sammuche tè dénd'a le rámera ne medulle ruosse, ghianghe é assá liégghie. |
|||
Le frunne suo oppošte, mbarepennate, quasce sèmbe che 5 frennecèlle ovate-langiolate é appezzetate, sechettate a gle late. |
|||
Scerisce da abbrile a giugne. Gle sciuore suo peccerigle, mbrefemate, ghiangaštre, reštritte a cendenare a forma e mbrèlla. Gle frutte, che se fave a gle misce d'aušte é de settiémbre, suo tunne, peccerigle é nire-viulácee. |
|||
== Us == |
== Us == |
Verzione d’’e 15:46, 3 Màr 2017
Sammuch | |
---|---|
Crassifecazzione scientìfeca | |
Dëminië | Eukaryota |
Regn | Plantae |
Sottërègn | Tracheobionta |
Dëvësion | Magnoliophyta |
Class | Magnoliopsida |
Órdënë | Dipsacales |
Famiglia | Caprifoliaceae |
Jènërë | Sambucus |
Spèc | S. nigra |
Nommenclatura binommiale | |
Sambucus nigra L. |
Nome scendífeche
Sambucus nigra L.
Descrezzione
Gle sammuche è n’álbere peccerigle (1 a 8 m) de la famiglia de le Crapefrennácée (Caprifoliaceae). Monnassá, prò, gle jènere Sambucus è štate cullecate dénd'a la famiglia de l'Adoxácee (Adoxaceae). È na chianda netròfela che se tròva miés'a le fratte o dénd'a gle bòsche úmmede, andó la tèrra tè ne muare e azòte. Crésce affin'a 1.400 mètre ávete. Gle sammuche tè dénd'a le rámera ne medulle ruosse, ghianghe é assá liégghie. Le frunne suo oppošte, mbarepennate, quasce sèmbe che 5 frennecèlle ovate-langiolate é appezzetate, sechettate a gle late. Scerisce da abbrile a giugne. Gle sciuore suo peccerigle, mbrefemate, ghiangaštre, reštritte a cendenare a forma e mbrèlla. Gle frutte, che se fave a gle misce d'aušte é de settiémbre, suo tunne, peccerigle é nire-viulácee.
Us
Sciuor
Chë gl sciuor zë pò fà në scirupp chë z’allònga chë l’akkua. Tògl la set quann fà call.
Sèmb da gl sciuor, zë caccia në succh chë z’addòpra pë fà në lëquor chiamat sammuca, pur së a gl juorn ë uoj zë fa quasc ndutt chë gl ánëcë.
Pë avé në cunnëmiend mbrëfëmuat, zë ponn mett 10 g ë sciuor sicch dend a në litr ë acit, lassènnëlë a gl sol pë quínëcë juorn.
Ponn sërvì a mbrëfëmuà la bbirra e lë vin.
Frutt
Chë gl frutt zë fa na chëmbëttura, chë prò par ca manna spiss ë cuorp quann zë në magna në muar. Piácënë assá a gl mierl, gl túrdëlë, gl piássërë, gl piett rusc, ...
L’aggènd ë gl pais ë gl nòrd Auròpa në fav në vin.
Zë në pò fà në gnòštr chë në chëlor chë va da gl bblu a gl viòla. Pë quess, zë tieva macënà gl frutt dend a l'acqua, lassènnëglë ammòll na jërnata sana chë ddu cucchiar ë tè (che, essènn ricch ë tannin, fissa bbuon gl chëlor). Zë filtra e zë fa vogl dend a na cazzaròla schëpërkiata. Òpp quess, zë jetta dend allum ë pëtassië mbólvërë e na ndecchia ë ggòmma arábëca macënata fina fina.
Frunn
Pë fà foj gl surg chë štav dend a gl uort, z’azzúppënë diec chil ë frunn dend a vind letra d’acqua pë na décëma ë juorn. Fatt quess z’annacqua tutt cos chë n’ávëtë diec letra d’acqua. Zë pomba cchiù vòt attòrn a lë chiand attaccat da gl surg. Pò sërvì pur condr a gl frúschëlë, lë magnacòzz, lë fërmich, lë címmëcë, ...
Legn
Gl còr tiénnërë ë lë rámëra zë vacanda fácëlë fácëlë; zë në rrèsc a fà na spèc ë fëšchiariegl.
Përëculosëtà
La chianda è tutta quanda vëlenosa pëbbía ë gl cianur e ciert alcalòidë chë tè dend. Sulamènd gl sciuor e gl frutt bbiegl fatt (ma no gl uëssëciegl chë štav dend) nën suo vëlënus. Quann zë fa la chëmbëttura, la còtta avašta a fà scrià gl chëmbuošt cianogënétëcë.
Vide pure
- Sammuco: la spèce Sambucus nigra scritt pe napuletane letterarie.