Sammuche: Cagnamiente nfra 'e versiune

'A Wikipedia.
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
Comino (chiàcchiera | contribuzzione)
Comino (chiàcchiera | contribuzzione)
Riga 75: Riga 75:
''Sambucus nigra L.''
''Sambucus nigra L.''


== Dëscrëzzion ==
== Descrezzione ==
Gl '''sammuch''' è n’álbërë pëccërigl (1 a 8 m) ë la famiglia ë Crapëfrënnácëë (''Caprifoliaceae''). Monnassá, prò, gl jènërë ''Sambucus'' è štat cullëcat dend a la famiglia ë l'Adoxácëë (''Adoxaceae''). È na chianda nëtròfëla chë tròva fòr fòr o dend a gl bbòsch úmmëdë e lë fratt, andó la tèrra tè muar azòt. Cresc fin a 1.400 m ávëtë.
Gle '''sammuche''' è n’álbere peccerigle (1 a 8 m) de la famiglia de le Crapefrennácée (''Caprifoliaceae''). Monnassá, prò, gle jènere ''Sambucus'' è štate cullecate dénd'a la famiglia de l'Adoxácee (''Adoxaceae''). È na chianda netròfela che se tròva miés'a le fratte o dénd'a gle bòsche úmmede, andó la tèrra tè ne muare e azòte. Crésce affin'a 1.400 mètre ávete.
Gl sammuchdend a rámëra mëdull ruoss, gghiangh e assá liegghië.
Gle sammuchedénd'a le rámera ne medulle ruosse, ghianghe é assá liégghie.
frunn suo oppošt, mbarëpënnat, quasc sèmb chë 5 frënnëcèll ovat-langeolat e appëzzëtuat, sëchëttat a gl lat.
Le frunne suo oppošte, mbarepennate, quasce sèmbe che 5 frennecèlle ovate-langiolate é appezzetate, sechettate a gle late.
Scërisc da abbril a ggiugn. Gl sciuor suo pëccërigl, mbrëfëmuat, gghiangaštr, rëštritt a cëndënar a forma ë mbrèlla. Gl frutt, chë fav a gl misc ë aušt e sëttiembr, suo tunn, pëccërigl e nir-viulácëë.
Scerisce da abbrile a giugne. Gle sciuore suo peccerigle, mbrefemate, ghiangaštre, reštritte a cendenare a forma e mbrèlla. Gle frutte, che se fave a gle misce d'aušte é de settiémbre, suo tunne, peccerigle é nire-viulácee.


== Us ==
== Us ==

Verzione d’’e 15:46, 3 Màr 2017

Modello:LAZ

Sammuch
Crassifecazzione scientìfeca
Dëminië Eukaryota
Regn Plantae
Sottërègn Tracheobionta
Dëvësion Magnoliophyta
Class Magnoliopsida
Órdënë Dipsacales
Famiglia Caprifoliaceae
Jènërë Sambucus
Spèc S. nigra
Nommenclatura binommiale
Sambucus nigra
L.

Nome scendífeche

Sambucus nigra L.

Descrezzione

Gle sammuche è n’álbere peccerigle (1 a 8 m) de la famiglia de le Crapefrennácée (Caprifoliaceae). Monnassá, prò, gle jènere Sambucus è štate cullecate dénd'a la famiglia de l'Adoxácee (Adoxaceae). È na chianda netròfela che se tròva miés'a le fratte o dénd'a gle bòsche úmmede, andó la tèrra tè ne muare e azòte. Crésce affin'a 1.400 mètre ávete. Gle sammuche tè dénd'a le rámera ne medulle ruosse, ghianghe é assá liégghie. Le frunne suo oppošte, mbarepennate, quasce sèmbe che 5 frennecèlle ovate-langiolate é appezzetate, sechettate a gle late. Scerisce da abbrile a giugne. Gle sciuore suo peccerigle, mbrefemate, ghiangaštre, reštritte a cendenare a forma e mbrèlla. Gle frutte, che se fave a gle misce d'aušte é de settiémbre, suo tunne, peccerigle é nire-viulácee.

Us

Sciuor

Sciuor ë sammuch višt da vëcin

Chë gl sciuor zë pò fà në scirupp chë z’allònga chë l’akkua. Tògl la set quann fà call.

Sèmb da gl sciuor, zë caccia në succh chë z’addòpra pë fà në lëquor chiamat sammuca, pur së a gl juorn ë uoj zë fa quasc ndutt chë gl ánëcë.

Pë avé në cunnëmiend mbrëfëmuat, zë ponn mett 10 g ë sciuor sicch dend a në litr ë acit, lassènnëlë a gl sol pë quínëcë juorn.

Ponn sërvì a mbrëfëmuà la bbirra e lë vin.

Frutt

Frutt ë sammuch

Chë gl frutt zë fa na chëmbëttura, chë prò par ca manna spiss ë cuorp quann zë në magna në muar. Piácënë assá a gl mierl, gl túrdëlë, gl piássërë, gl piett rusc, ...

L’aggènd ë gl pais ë gl nòrd Auròpa në fav në vin.

Zë në pò fà në gnòštr chë në chëlor chë va da gl bblu a gl viòla. Pë quess, zë tieva macënà gl frutt dend a l'acqua, lassènnëglë ammòll na jërnata sana chë ddu cucchiar ë tè (che, essènn ricch ë tannin, fissa bbuon gl chëlor). Zë filtra e zë fa vogl dend a na cazzaròla schëpërkiata. Òpp quess, zë jetta dend allum ë pëtassië mbólvërë e na ndecchia ë ggòmma arábëca macënata fina fina.

Frunn

Pë fà foj gl surg chë štav dend a gl uort, z’azzúppënë diec chil ë frunn dend a vind letra d’acqua pë na décëma ë juorn. Fatt quess z’annacqua tutt cos chë n’ávëtë diec letra d’acqua. Zë pomba cchiù vòt attòrn a lë chiand attaccat da gl surg. Pò sërvì pur condr a gl frúschëlë, lë magnacòzz, lë fërmich, lë címmëcë, ...

Legn

Gl còr tiénnërë ë lë rámëra zë vacanda fácëlë fácëlë; zë në rrèsc a fà na spèc ë fëšchiariegl.

Përëculosëtà

La chianda è tutta quanda vëlenosa pëbbía ë gl cianur e ciert alcalòidë chë tè dend. Sulamènd gl sciuor e gl frutt bbiegl fatt (ma no gl uëssëciegl chë štav dend) nën suo vëlënus. Quann zë fa la chëmbëttura, la còtta avašta a fà scrià gl chëmbuošt cianogënétëcë.

Vide pure

  • Sammuco: la spèce Sambucus nigra scritt pe napuletane letterarie.