Wikipedia:Ûs štabbelìt
Ûs Uertogràfeche
[cagna surgente]Vôcal Lùngh e Cùrt
[cagna surgente]U mulesàn è na lènghe che té nu rìtme čenduàl (en:Timing (linguistics)). Quéšt vô dìč ca u mulesàn rellèv čièrt sellàbj e l'àvete nò, côm u nglés. Štu rìtme fà demenuà i vôcal ca nun tenn l'ačiènd. I vôcal lùngh rèštene le štéss quànd pèrdene l'ačiènd. Chìll cùrt càgnene.
Vôcàl Lùngh
- a = a
- ô = ô
Vôcàl Cùrt
- è = e (šuà {ə}, côm u "e" frangjés) (bell, bellìn)
- é = e (šuà {ə}) (nu Frangjés, nu Frangjesòn)
- i = e (šuà {ə}) (nu pìzzeche, pezzecà)
- iè = e (šuà {ə}) (nu čièll, nu čellòn)
- o = u (pûr šuà {ə})
- uò = u {ûwə = ə} (nu juòrn, na jurnàt/nu juògh, jugà)
- ù = ue (wə) (nu cund, cuendà)
I Ččiènd
[cagna surgente]De chiù d'i vôcàl lùngh e cùrt, onj parôl de chiù de dùj sellàbj èda tené na čènd scritt pe marcà a čènd a parlàt.
Marcà u nfenetìv de nu vièrb:
- Gjuànn u fa semb. (Giovanni lo fa sempre.)
- Ê Gjuànn i piàč fà. (A Giovanni le piace fare.)
- Sì scrìv? (Sai scrivere?)
- Che scriv? (Che scrivi?)
n.b.: sì (tu sai), si (tu sei).
M e N
[cagna surgente]- nt = nd (n+tuòrn = nduòrn)
- nc = ng (n+copp = ngopp)
- ns = nz (n+sômm = nzômm)
- mv = mb/mm (n+vôcc = mmôcc)
- mf = mb (n+fačč = mbàčč)
- mp = mb (n+pénj = mbénj)
Àte sèmbj: nguòll, ngànn, ndèrr, mbrônd (n+frônd: vedét ca u Taliàn "fronte" devènd "frônd" e no "frônt")
Apofônìj (Cagnamiènd Vôcàleche)
[cagna surgente]Candà: Tu chiènd / Iss cànd (en:Apophony)
ex: a>iè, ô>uò
and plural!