La Méta

Artícule scritte 'n
sud-laziale/cominése

Veduta de la Méta da la Vall Pajana

La Méta (2241m) è la mendagna cchiù áveta de la Vall e Comine é ze tròva dénd a gl Parch nazienale d'Abbruzz, Lazie é Melise.

Ze tròva ngim’a gl cumbine tra Lazie, Abbruzz é Melise: tra gl chemune de Fedéna (AQ), Pescenisch (FR) é Pizzone (Previngia de Sèrnia), sott a éssa ze tròva gl passe e gl Muónece (1981 m n.l.m.)).

La Méta da gl nome a na caténa menduosa chiamata Mendagn de la Méta che da Forca d’Ácere va viérz la Vall e Comine merediunale é cala dénd a le vall de gl Lire (a nòrd) é de gl Velturn peglènn gl nome de Mainard, che štave cchiù a misijuorn é tiéve le cime cchiù bass.

Saglitore

Nen ze petéva cchiù sagl mbond’a la Méta pecché éva pretètta da la resèrva ndegrale de gl parch nazienale, pe gl fatt ca ce štave ne muare e camuosc d'Abbruzz, monnassá prò (a gl štate 2010) è štata arrapèrta pe puoche tiémb n’allengatora de la viarèlla L1 che pòrta fin’a la cima a 2241 mètre. Cchjù viarèll pòrtene a la Méta partènn da gl Pianoro Le Forme (Pizzone) a 1380 mètre, Pianoro Campitelli a 1420 mètre (Fedéna, viarèlla L1). Le viarèll che nen suo truopp deffícele la rarrívene, che gl pass de na perzona allenata, cchiù o méne dòpp tré ore. Gl Pass e gl Muónece è gl pund addó z’ammáttene le viarèll, a 1986 m, che viéve raddott quann fenisc la viarèlla L1 che pòrta mbonda a tutt. Sse pund ze pò pure rarrevà da gl late cominése, da Prate de Mézz dénd a gl chemune de Pescenisch.

Late laziale

Gl cammine z’abbía da Prate de Mézz (1403 m n.l.m.), ‘n previngia de Fresenone. Ze puonn rarrevà che la máchena da Pescenisch, ne larie parchégg é la segnalèteca de gl Parch Nazienale (ndrata N) rriénnene cchiù fácele gl cammine dénd a tutta ssa cundrata. A mane manga de gl largarie chemènza la viarèlla de gl parch N1, nzegnate buone buone, che va nnanz luongh ne tratture attuort fra remboschemiénd a pine nire é fajéte. Puo z’éndra dénd a la Val Tabaccara, addó gl bòsch è méne fute é gl sole picchia de cchiù, tand ca è mègl a nen ce cammenà a còr’e call. Da mo a ì annanz la veduta ze fa sèmb cchiù laria é chiara, lòche ngima addevènda sèmb cchiù fácele a z’ammatt che rapace rare é camuosc d'Abbruzz. La viarèlla rarriva gl valecature, addó è štata méssa na ròssa croce, dòpp èss attraverzate gl Vallone de la Méta: la veduta è ne muare laria é da jéss ze véde la Vall e Comine, le vall abbrezzése é melesane é le Mainard. Ze va nnanz fin’a la cima trámmete L1 d’addó ze gòde une de le vedute cchiù piacévele d'Abbruzz.

Late abbrezzése

Gl cammine z’abbía da gl "pianoro Campitelli" (1420 m), rarraviábbele fácele fácele che la máchena, a 10 km da gl chemune de Fedéna. Cammenènn ngim’a la viarèlla L1 nzegnata, z’attravèrza na fajéta fota fota fin’a 1712 m, addó la veduta z’arrape dénd a na chiana asselata assá, "i Biscurri", che sagl affin’a 1980 m. Puo la viarèlla addevènda cchiù érta é attravèrza na vrecciara bèlla tòšta. A sse pund viérz sudd z’arriva a gl pass e gl Muónece, a 1986 m, addó chemènza gl lúteme piézz de saglita, ne muare irt ma sènza prète, ze va nnanz fin’a la cima d’addó ze gòde une de le vedute cchiù piacévele d'Abbruzz.

Precepetaziune

Ngim’a la Méta le precepetaziune suo ‘m mèdia de 1600 mm o 1700 mm gl ann, pe la cchiùppart sott forma de néve. A la štaggione ze críane, pe le chiand, cundeziune de sécca pebbía de le jernate spiss vendose é assutt é de ne terréne chine de prète é che pòca tèrra.

Néve

Ngim’a la Méta cavvòta pò chemenzà a sceccà a la fine d’ottobbr, ma le sceccate suo pelecchiù rare é débbele, mindr a deciémbr la Méta vè rechepèrta ne muare: a secunna de l’annate a marz la néve pò arrevà a cchiù de 5 m de spessore. Quann ze squaglia a premavéra, seccède ca a giugn ce šta angora ne biégl spessore mbond’a tutt. Ze scunzíglene pe ssa raggione le cammenate a piede tra mmetà neviémbr é fine maje.