Vial

'A Wikipedia.

Artícule scritte 'n
sud-laziale/cominése

Vial

Vial
Crassifecazzione scientìfeca
Dëminië Eukaryota
Regn Plantae
Sottërègn Tracheobionta
Dëvësion Magnoliophyta
Class Liliopsida
Sottëclass Arecidae
Órdënë Arales
Famiglia Araceae
Jènërë Arum
Spèc Arum italicum
Nommenclatura binommiale
Arum italicum
Mill., 1768
Nòmë chëmun

Vial

Nòm sciëndífëchë[cagna | cagna surgente]

Arum italicum Mill.

Dëscrëzzion[cagna | cagna surgente]

Chianda ërvacëa prènn chë na rádëca a forma dë patana, d'andó, a gl autunn, créscënë lë frunn lòngh fin a 30 cm. Chešt suó aglëštrit a la part ë ngima, spiss chë cèrt štrisc gghiangaštr. Suó chëmbòšt ë tre pond, chella annanz a forma ë langia e lë ddu arrèt scacchiat.

Gl sciuor, assá pícculë, créscënë attèrra a na chëlònna (spádëcë) che èngh na crammòlla chë arrassëmeglia a në tërtur ruoss e curt. Chešta è cchiù corta ë la mmëtà ë la fronna a forma dë cappucc chë l'abbëtina (spata). Scëríscënë da marz a maj.

Lë frunn

La spata, chë sèrv a prëtègg gl spádëcë da gl malëtiemb, è lònga fin a 30 cm e tè në chëlor ggiall-vërdaštr.

Sciuor

Gl frutt suó appëccëchiat a gl spádëcë, apprima verd apuó rusc quann suó fatt, ruoss comm a në pësiegl.

Gl frutt

Andó zë tròva[cagna | cagna surgente]

Spasa a l'Auròpa Mëditërranëa, chëmun a l'Italia pëninzular e a l'Ísëlë, cchiù rara a gl Nòrd. Cresc dend a lë fòssëra, bbòsch, vign e glëvit, fratt, da lë chian fin a 800 (1000) m.

Us[cagna | cagna surgente]

Lë patan

Cucina[cagna | cagna surgente]

Sëccom gl prëngipië tuóssëcë chë tè schëmbaríscënë quasc ndutt quann zë còc o quann zë secca, la rádëca (chë tè gl 70% ë pòsëma) na vòta vëneva addëprata pë ammišchià a la farina o eva vënnuta comm pòsëma chë gl nòm ë Tapiòca ë Portland.

Avvërtènza[cagna | cagna surgente]

Tutta la chianda è vëlënosa e pò ndëssëcà chi la gliott. Pë fërtuna gl addor ë cadávërë chë tè gl sciuor në'la fa tand avvëcënià. Tra gl síndëmë: vòmmëchë, sciòlda, vëscich, ...

Spèc andich[cagna | cagna surgente]

Andann gl vial eva cunzidërat na chianda mággëca, chë nën faceva avvëcënià gl spird malamènd, prëtëggeva lë criatur nat da puoch e deva amor a chi nn'amor eva sfërtënuat.