Uid d'a örtografij-a molësan

Artigülë scritt in molësan
(örtografija fënétëghë)

L-alfebét

• Aa
• Bb
• Cc - semprë 'a 'c' toštë
• Ćć (/tssch/) - pô sëmbrà e 'ġ'
• Čč (/tsch/)
• Dd
• Ee (Èè) - côm-u Talian
• Éé (/ej/)
• Éj éj (Ij ij)
• Ëë (/euh/)
• Ff
• Gg - hard 'g', pô ess quaś silenzjôs e (i.e. 'brgunj' /brëhugnë/, 'gol' /holë/)
• Ġġ (Gj gj) - soft 'g'
• Hh (/kh/) - pronounced in the back of the throat/zë prnunć n'u rét d'a gol.
• Ii
• Jj (/y/) a la fin dë na parôl zë prnunć /jë/ (/yeuh/)
• Ll
• Mm
• Nn
• Nj nj (Gn gn)
• Ôô (/oh/) - omega/ommégh (grand o)
• Oo (/aw/) - omicron/ommighr (picölë o)
• Öö (/ueuh/; /oë/) - pô ess prnunćat com-e ë
• Pp
• Qq
• Rr - pô ess vôcalëxë miézz-e duj cösönand (i.e. 'brgunj' /brëhugnë/)
• Ss (/s/; /z/)
• Ss ss (ß) (/s/)
• Śś (/ssh/) - pô sëmbrà e 'ż'
• Šš (/sh/)
• Tt
• Uu
• Üü (/weuh/; /uë/) - pô ess prnënćat com-e ë
• Vv - pô ess prnunćat com-e 'ü' e miézz-i parôl
• Xx (/k/; /kh/) - zë us nanz-e 'e', 'i', e 'ë'; rampjaz-u 'ch' Taljan.
• Zz (/ts/)
• Żż (/zh/)

NB: A léttr g zë pô métt xë h pë fà gh, aspirated hard g

Lu Schwa e a Léttr Ë

U sön schwa è na grand part d'a leng-a Molësan. Zë pô scriv c'a léttr ë. Lu schwa vé prnënćat a la fin dë ogn parôl. I sul ečezjon son-i parôl xë fënišënë xë n'ad-a vôcal (e.g.: cambà, rëmané, fënì, schwa).

Gjënëralmend, u schwa final nën zè-scriv. Z'eda scriv, commungü, quand vé prijss-e nu cösënand xë vé dop dë n'ad-u schwa. P'esémpj:

• Frigorifërë (no frigorifër)
• Angjëlë (no angël)

Zë us pur semb pë marcà a pëssessjon e i prënöm gjunt-e na parôl. P'esémpj:

• Mammëtë (Mamm[ë]+të)
• Fijëmë (Fij[ë]+më)
• Xjappëlë (Xjapp[ë]+lë) (Chjàppëlë)

U schwa zë us pur dénd-i parôl dô e a sol-a vôcal:

• Dë
• Më
• Xë/Chë
• Zë

Elisjon

U schwa final z-èlid (zè-squaj) quand-a prossëm-a parôl cümmenz xë na vôcal. Quand a sëcônd-a parôl è d'un-a léttr, štu fenomënë zë marc ê mëttenn na lënëjétt tra i parôl (zë lév u ë final quand è scritt):

• Quand-a (quand[ë]+a)
• Quill-u (quill[ë]+u)

Pë rampjazzà u schwa scritt d'i paröl côrt, zë us l-appostrëfë:

• Z'è(zë+è)
• D'a (dë+a)
• Ch'i (chë+i)

P'i paröl xë fënišënë c'u schwa dë vëčënanz, zë us a lënëjétt:

• Angjël-u mačëllar (Angjëlë u mačëllar)

Xë l'adi parôl nzè-scriv niénd:

• Quand ann si jut n'a scôl? (/Quand'annë si judë n'a scôlë/)

Traslitrazjôn d'i léttr spečal

• ć cj
• č ch
• ś sj
• š sh
• éj ij
• e/è eh
• é ej
• ô oh
• ë e
• ü ue
• ö oe
• ß ss
• ġ gj
• ż zj

Esempj

• üléj -> uelij
• mezz-a parôl -> mehzz-a parohl
• l-aß d'i baštun -> l-ass d'i bashtun

Ačijnd spečal

L-ačend grav pô ess uesat pë marcà l'ačend-a parlat, e zë ûs pë marcà i vérb e l-nfënëtiv (marcà, parlà, cambà, capì, fënì, mërrì).

Xjëral

• ačend -> ačijnd
• mes -> miš

Prëposëzjun, prënöm, e parol d'un-u sillabj

• ê (It:a; En: to; Fr: à)
• è (It:è; En: is; Fr: est) vérb ess n'a terz-a przon d'u prësend
• e o pûr et (c'u t sëlënzjos) (It:e; En: and; Fr: et)
• u (It:il; En: the (m.); Fr: le)
• a (It:la; En: the (f.); Fr: la)
• i (It:i, le, gli; En: the (pl.); Fr: les)

Cöndrazjun

• na è na prëposëzjôn.
• n'a o n'u so brëvjazjun dë nè xë a e u rëspëttôsamend.
  • nè è na brëvjazjun dë énn-e, xë è gjà na brëvjazjôn dë dénd-e