Uid d'a örtografij-a molësan
Artigülë scritt in molësan
(örtografija fënétëghë)
L-alfebét
[cagna | cagna surgente]- Aa
- Bb
- Cc - semprë 'a 'c' toštë
- Ćć (/tssch/) - pô sëmbrà e 'ġ'
- Čč (/tsch/)
- Dd
- Ee (Èè) - côm-u Talian
- Éé (/ej/)
- Éj éj (Ij ij)
- Ëë (/euh/)
- Ff
- Gg - hard 'g', pô ess quaś silenzjôs e (i.e. 'brgunj' /brëhugnë/, 'gol' /holë/)
- Ġġ (Gj gj) - soft 'g'
- Hh (/kh/) - pronounced in the back of the throat/zë prnunć n'u rét d'a gol.
- Ii
- Jj (/y/) a la fin dë na parôl zë prnunć /jë/ (/yeuh/)
- Ll
- Mm
- Nn
- Nj nj (Gn gn)
- Ôô (/oh/) - omega/ommégh (grand o)
- Oo (/aw/) - omicron/ommighr (picölë o)
- Öö (/ueuh/; /oë/) - pô ess prnunćat com-e ë
- Pp
- Rr - pô ess vôcalëxë miézz-e duj cösönand (i.e. 'brgunj' /brëhugnë/)
- Ss (/s/; /z/)
- Ss ss (ß) (/s/)
- Śś (/ssh/) - pô sëmbrà e 'ż'
- Šš (/sh/)
- Tt
- Uu
- Üü (/weuh/; /uë/) - pô ess prnënćat com-e ë
- Vv - pô ess prnunćat com-e 'ü' e miézz-i parôl
- Xx (/k/; /kh/) - zë us nanz-e 'e', 'i', e 'ë'; rampjaz-u 'ch' Taljan.
- Zz (/ts/)
- Żż (/zh/)
NB: A léttr g zë pô métt xë h pë fà gh, aspirated hard g
Lu Schwa e a Léttr Ë
[cagna | cagna surgente]U sön schwa è na grand part d'a leng-a Molësan. Zë pô scriv c'a léttr ë. Lu schwa vé prnënćat a la fin dë ogn parôl. I sul ečezjon son-i parôl xë fënišënë xë n'ad-a vôcal (e.g.: cambà, rëmané, fënì, schwa).
Gjënëralmend, u schwa final nën zè-scriv. Z'eda scriv, commungü, quand vé prijss-e nu cösënand xë vé dop dë n'ad-u schwa. P'esémpj:
- Frigorifërë (no frigorifër)
- Angjëlë (no angël)
Zë us pur semb pë marcà a pëssessjon e i prënöm gjunt-e na parôl. P'esémpj:
- Mammëtë (Mamm[ë]+të)
- Fijëmë (Fij[ë]+më)
- Xjappëlë (Xjapp[ë]+lë) (Chjàppëlë)
U schwa zë us pur dénd-i parôl dô e a sol-a vôcal:
- Dë
- Më
- Xë/Chë
- Zë
Elisjon
[cagna | cagna surgente]U schwa final z-èlid (zè-squaj) quand-a prossëm-a parôl cümmenz xë na vôcal. Quand a sëcônd-a parôl è d'un-a léttr, štu fenomënë zë marc ê mëttenn na lënëjétt tra i parôl (zë lév u ë final quand è scritt):
- Quand-a (quand[ë]+a)
- Quill-u (quill[ë]+u)
Pë rampjazzà u schwa scritt d'i paröl côrt, zë us l-appostrëfë:
- Z'è(zë+è)
- D'a (dë+a)
- Ch'i (chë+i)
P'i paröl xë fënišënë c'u schwa dë vëčënanz, zë us a lënëjétt:
- Angjël-u mačëllar (Angjëlë u mačëllar)
Xë l'adi parôl nzè-scriv niénd:
- Quand ann si jut n'a scôl? (/Quand'annë si judë n'a scôlë/)
Traslitrazjôn d'i léttr spečal
[cagna | cagna surgente]- ć cj
- č ch
- ś sj
- š sh
- éj ij
- e/è eh
- é ej
- ô oh
- ë e
- ü ue
- ö oe
- ß ss
- ġ gj
- ż zj
Esempj
[cagna | cagna surgente]- üléj -> uelij
- mezz-a parôl -> mehzz-a parohl
- l-aß d'i baštun -> l-ass d'i bashtun
Ačijnd spečal
[cagna | cagna surgente]L-ačend grav pô ess uesat pë marcà l'ačend-a parlat, e zë ûs pë marcà i vérb e l-nfënëtiv (marcà, parlà, cambà, capì, fënì, mërrì).
Xjëral
[cagna | cagna surgente]- ačend -> ačijnd
- mes -> miš
Prëposëzjun, prënöm, e parol d'un-u sillabj
[cagna | cagna surgente]- ê (It:a; En: to; Fr: à)
- è (It:è; En: is; Fr: est) vérb ess n'a terz-a przon d'u prësend
- e o pûr et (c'u t sëlënzjos) (It:e; En: and; Fr: et)
- u (It:il; En: the (m.); Fr: le)
- a (It:la; En: the (f.); Fr: la)
- i (It:i, le, gli; En: the (pl.); Fr: les)
Cöndrazjun
[cagna | cagna surgente]- na è na prëposëzjôn.
- n'a o n'u so brëvjazjun dë nè xë a e u rëspëttôsamend.
- nè è na brëvjazjun dë énn-e, xë è gjà na brëvjazjôn dë dénd-e