Terra 'e fuoche

'A Terra 'e fuoche (chiammata pure 'a Terra d''e Velene) è 'o termene p'anummenà 'a parta d''a Campania addò se so' appicciate 'e fuoche p''o traffeco illegale 'e munnezza pericolosa. Songo pure annummenate accussì 'e territorie addò se so' jettate illegalmente 'e rifiute senza cuntrollo, p'esempio: addò se so' atterrate 'e rifiute e pure addò se jettano ô mare.^[1]

'O termene s'ausaje 'a primma vota dint' 'o Rapporto Ecomafie 2003 'a Legambiente.^[2] Po' l'ausaje Roberto Saviano dint' 'o libbro Gomorra pe' dà titolo a ll'XI capitolo.

Ll'affiette negative ncopp''a salute d''a ggente ca campa int'a sta zona se ponno vedè ncopp''e studie. Sti studie avverteno ch''o tasso 'e cancro è certamente cchiù auto int'a sta reggione (+ 40 % p' 'e femmene, + 47 % pe' ll'uommene).^[3] 'A popolazione int'a sta zona ha fatt'aziune 'e prutesta pe' bbìa 'e l'inesistente persecuzione a 'e mafie ncopp'a stu fatto, 'a necessità 'e bonifica d' 'a terra e l'ommertà 'e cierti cullettive (specialmente chille interessate, mmescate int'a catena 'e traffeco 'e munnezza: na fraveca, nu proprietario 'e terra, mafiuse e nteressate).

Zzone d''o scatascio

Nu fucarone appicciato c'avvelena l'aria cu nu fummo niro niro vicin'a Qualiano. Cchiù vicino se ponno veré tutt' 'e cummoglie 'e rrote facenno na muntagnola 'e scarreca abbusiva, già pronte pe' s'appiccià.

'A reggione d' 'o scatascio (coccheruno l'annumena pure « 'O Fukushima Taliano » o « 'A Chernobyl Italiana »^[4]) véne caratterizzata p' 'o smaltimento illegale d' 'e rifiute, parte 'e chiste tuossece 'a cierti organizzaziune criminale campane (Camorra) e specialmente p''o clan 'e Casale. Tanti vote 'e rifiute se jettano avvicin'a na via e s'appicciano, addeventanno 'a zona n'incendio ca facesse spannere 'o fummo tuosseco a l'atmosfera, aboccanno pure na parte d' 'e sostanze â terra.

'E tterre d''e fuoche songo p'esempio cunziderate 'e pizze avvicin'a Casale, Aversa, Acerra, Nola e Marigliano, Frattaminore, Giugliano, Qualiano, Orta di Atella, Caivano, Marcianise, Succivo, Frattamaggiore, Mondragone, Castel Volturno, Melito 'e Napule, Qualiano, Giugliano, Villaricca, San Marcellino cummiglianno migliaje d'ettaree ntussecate.

Tutta sana 'a terra d''e fuoche se spanne pe' nu territorio 'e cchiù 1076 km², int'o quale so' mpizzate 57 comune (88 comune vonno formà parte d' 'o cuntrollo d'avvelenamento)^[5] addò campano nu 2.5 meliune 'e ccrestiane: 33 comuni situati nella pruvincia 'e Napule e 24 comuni situati nella pruvincia 'e Caserta. È compresa quasi l'intera pruvincia napoletana, mentre del casertano è colpita soprattutto la parte meridionale e sud-occidentale.^[6]

Nfin''o mese 'e dicembre 'e 2014 se so' cuntrullate 0,662 km² pe' ne dicere ca chiste so' cuntaminate nfin'a ll'1%.^[5]

'O triangolo Acerra-Nola-Marigliano

Pe' ne sapé 'e cchiù, vide 'a vvoce Triangolo d''a morte Acerra-Nola-Marigliano.

'O triangolo Qualiano-Giugliano-Villaricca

'O triangolo Qualiano-Giugliano-Villaricca addò se tròvano 39 scarreche fuje 'o primmo posto addò se penzaje ca tutt' 'e rifiute se stevano a luvà 'a miezo.^[7]^[8] Po' s'è cuntrullato c' 'a terra d' 'e fuoche se spanne cchiù annanza, pe' tutt' 'o lenzone 'e Napule: Giugliano-Villaricca-Qualiano-Nola-Acerra-Marigliano.

'O triangolo Qualiano-Giugliano-Villaricca fuje 'o primmo a trasì dint' 'a categurìa 'e terra d' 'e fuoche 'a Legambiente. Se può liegge ncopp'a ll'attività 'e contaminazione dint' 'o Rapporto Ecomafia 2003.^[2]

'O smaltimento

Rifiute scumparute

A sicondo 'a produziona d' 'e fraveche 'e mò int'a 2002 se calcolaje ca chill'anno fossero scumparute circa 14,6 meliune 'e tunnellate 'e rifiute d' 'o prucesso produttivo, chisto rappresentasse na muntagna sana 'e munnezza 'e base tre ettare, autezza 1460m, prudotte int'a chill'anno 2002. Quante rifiute scumpareno ogn'anno nun s'è calcolato cchiù.^[9]^[10]

Materiale smaltito e cuntaminazione

Int''a terra d''e fuoche s'appicciano, se jettano o s'atterrano tutt''e tipe 'e mmateriale ndustriale d''e fraveche. Se so' truvate cummoglie 'e rote, cumposte 'e scarto 'e fraveche ndustriale, amianto, pelle, cuorio, scarte 'e spitale, velene, survente 'e fraveca, scorie 'e funnaria, morchie 'e nafta, povvere tuossece, uoglie minerale, lòte 'e fraveca, acite 'e fraveca, scarte d'uranio, ecc.^[7]

Fuoche tuossece

'E fuoche songo fatte pe' fà scumparì 'a munnezza luvannola 'a miezo. 'E mafiuse l'ausassero pe' se fà spazio 'a vota ca nun se lassano cchiù pe' terra 'e rifiute origginale. Pe l'appiccià s'ausano materiale combustibbele:

tessute (lenze, robbe viecchie) mmescate cu alcool o benzina.
pneumatice ca serveno pe' ffà appiccià ampress'ampress 'o fucarone, crianno nu fummo nero caratteristeco d' 'e fuoche tuossece int'a sta terra.^[7]
zagarelle 'e videocassette ca s'arrevogliano 'a munnezza pericolosa e s'appicciano nfuse d'alcool o benzina.^[8]

Cu chiste techniche s'appicciano fuoche int' 'a terra d' 'e fuoche. 'E chesta manera 'e velene e ati munnezze addeventono gas e povvere tuossece.

Scarreche illegale a ll'aria

'E munnezze pericolose se so' abbandunate mmiez'a via, miez'a nu campo 'e campagna, dint'a na fraveca abbandunata, ca ponno a nu cierto mumento esser'appicciate cu ntenzione o senza.

Scarreche scafutate

'E scarreche scafutate songo pizze addò s'annasconneno atterrate 'e munnezze pericolose. Sti munnezze se so' atterrate a nu metro e miezo sotto terra. ^[11] 'E rifiute accussì se song'astipate, pe' tramente ca lassano scorrere robba cuntaminante, nfin'a c'arriva 'a bonifica o l'avvelenamento: sott'a nu campo 'e campagna, dint' 'e pertuse d' 'a terra o pure dint'a cocche grotta o stazione abbandunate, può darse ca pure se so' jettate 'a mmare o a 'o sciummo.^[7]

Dint'a ll'analese 'e cocche terre se so' truvate aute cuncentraziune 'e berillo, cromo, ramme, stagno, zinco, idrocarbure pesante e PCB (diossine).^[12] Pure cloroformio.^[13]

Pruteste

Tre immaggene a tiempo 7s ca facessero abbedè 'o prufunno d' 'a prutesta a Napule, cuntraria a 'o Biocidio, d' 'o 16 'e nuvembre 'e 2013.

So' state fatte atte 'e prutesta a Napule e tutte l'ati cumune d' 'a terra d' 'e fuoche. Una d''e cchiù grosse a Napule, cu na chiorma 'e 60.000 ccrestiane,^[14] ma se so' fatte pure pruteste a Marcianise,^[15], Aversa,^[16], Acerra,^[17], a Casale^[18], San Marcellino,^[19] a Villa Rosebery (Pusilleco, Napule)^[20] e pure 'o papa Francesco è ghiuto a Caserta a truvà 'e ferele ca campano annanz'a stu scatascio.^[21]

'E pruteste se so' fatto arrivà pe' bbìa d'articule, denuncie, manifestaziune, cumitate cittadine, proposte cittadine, ncuntre c' 'a ggente d' 'o stato, ecc.^[22]^[23]

Studie

Comme risultato d' 'a cuntaminaziona cu munnezza tuosseca p' 'a Camorra e d' 'o continuo appiccià 'e fuoche tuossece, sta reggiona téne nu coefficiente assaje cchiù aveto 'e malatia 'e mmorte ca tutte quante l'ati reggione d'Italia. Dint' 'o "triangolo d' 'a morte" p'esempio, 'a mortalità pe' cancro 'e fegato era d' 'o 38,4 % pe' tramente ca a livello nazionale era d' 'o 14%. Int' 'o 2014 s'è scummigliato c' 'a murtalità 'e l'archeologhe che stevano a scafutà 'a zona steva 'n aumento.^[24]

Mmiez' 'e cummunità ntussecate stanno 'e cità e paese ca songo stat'asposte â cuntaminazione d' 'e fuoche dovuto a 'o traffeco illegale e l'appiccià d' 'e rifiute tuossece p' 'a criminalità organizzata, comme s'è visto ch'è pericoloso p' 'a salute umana. Mò nfra Napule e Caserta stanno tutte quante 'e terre cuntaminate. Dint'a sta terra 'e chiste cità e paese, spicialmente 'e staggione, 'e paesane s'allamentano ca nun se ponno arapì 'e feneste spicialmente 'e notte, quanno n'aria avvelenata 'e materiale tuosseco tràse causanno nausea e vommeche.

Mò mò 'o guverno Italiano sta trattanno 'e miett'apposto 'a zona pe' bbìa 'e riforme e decrete, ca facette abbassà nu poco 'a contaminazione, ma cu tutt' 'a presenza d' 'a Camorra int' 'e dduje pruvincie può darse ca l'attività cuntinuasse.

Avvelenamiente

'A reggione, essenno traffecata 'e rifiute vvelenose e rieste 'e fuoche, pe' bbìa d'annasconnere sti materiale: cummuoglie 'e rote, scarte 'e fraveche (ca venessero d' 'e fraveche attive 'e tutt'Italia) o pe' s'arrepiglià 'a ramma d' 'e cave elettriche. 'E chiste fuoche se ponno caccià rifiute ca fossero parte d' 'o probblema cchiù generale 'e smaltimento 'e rifiute, ma facenno accussì s' è criato nu probblema assaje cchiù grosso 'e salute e d'avvelenamento perpetuo d' 'e tterre, perzone, urtaglie e animale.^[7]

'A polluzione d' 'e terre p' 'e diossine è assaje assaje pericolosa pecché sti sostanze tossiche tràseno accussì dint' 'a catena alimentaria addò ll'animale domestice e l'omme ne formano parte.

Ncopp' 'a salute d' 'a gente causasse effette divierze 'e malatia: Aumento 'e tummore, malatie d' 'a pelle e d' 'o sistema 'e sciato, allergie ncopp' 'a gente ca nun è stata maje allergeca, malatie 'e tiroide, broncopatie e malatie d' 'e stentine.^[25]

Acqua

L'acqua dint' 'a terra d' 'e fuoche è nun-potabbele. Uno 'e sti mutive è ca pure l'acquedutte, puzze e 'a rezza idrica 'n generale, viecchia, permette 'a cuntaminazione 'e ll'acqua. Ll'acque 'e sta zona sono 'e cchiù cuntaminate d'Europa pe' bbìa ca 'o rifiuto tuosseco scurresse quanno chiove a 'e sciumme, acquifere e puzze. Na vota 'a cuntaminaziona è trasuta din' 'o sistema d'acqua è ffàcile ca scorresse pure nzin'a rezza idrica. Int'a 2013 nu cumitato militare 'e lle State Aunite pigliaje mmostra ' ll'acque e 'a terra e se scummigliaje c' 'a maggior parte 'e ll'acque e tterre d' 'a terra 'e fuoche song'avvelenate. Accussì facettero raccummandà 'o perzunale sujo 'e nun se piglià acqua d' 'a funtana pe bbère o cucenà... e pure 'e nun campà dint' 'e vascie Campane ca pigliassero direttamente 'e cumposte cchiù pesante d' 'e povvere e ll'acqua. Pe cocche area hanno raccommandato 'e nun s'accattà o affittà case pe' nun miettere 'mpericolo 'a popolaziona soja. ^[26]^[27]

Urtaglie

Mmiez'a tutt' 'e vverdure prudotte 'ncampania se so' truvato divierze ca so' state crisciute ncopp' 'a terra avvelenata:

Aria

'O territorio d' 'a terra d' 'e fuoche pe' bbìa d'appiccià cummiglie 'e rote, testile, cave, elettrodomestiche, macchine, ecc. produce assaje fummo ogne juorno ca se distribuisce pe ll'aria e le popolaziune. Tipicamente sti prucesse so' fatte ogn'ora 'o juorno, e spisso se fà pure 'e notte pe' fà vedè 'o fummo.

Int'a sta zona se trovano pure cuofene d'asbesto direttamente nterra mise llà illegalmente.

Muzzarella

'A contaminazione d' 'a terra cu diossina è pericolosa assaje, pecché se mpizza int'a ll'organisme 'e ll'anemale ervibbere (tante 'e chiste schiattano p'avvelenamento, comme se verette int'a na nutizia 'e televisione 'e La7, firmata nfra Caivano e Acerra) e può arrevà 'o cuorpo umano. Int'a 2008 s'arrevaje a cuntrullà 'a carreca 'e diossina dint'o latte 'e vùfera ca se pruduceva dint'a ll'area 'e Caserta. Comme risultate, tanti paise bluccajeno ll'impurtaziune 'e muzzarella (nfra chiste Corea d''o Sud e Giappone) e 'e vinnete 'e muzzarella carettero assaje a fore e a dint'a ll'Italia. Int'a 2014 stevano pure ati mmisure ca facettero vietà 'a venneta 'e prudutte a sicondo 'o pizzo addò se pruducevano.^[30]

Nummere chiare

Aropp'a trent'anne 'e rifiute tuossece so' state illegalizzate int' 'a reggione^[4].
A ssicond' 'associaziona Legambiente, 'a 1991 a 2013 cchiù 'e 10 meliune 'e tonne 'e rifiute industriale so state smaltite illegalmente, venenno 'e fraveche taliane e pure tedesche e svizzere^[3]^[4].
'O traffeco mmesca minimo 440 aziende, 6000 fucarune illegale, 2000 scariche cuntaminate^[3] e 106 commune^[4].

Condanne

'O 3 'e dicembre 'e 2013, 'o Decreto 'e Legge «Terra dei fuochi » (o Decretto 'e Legge Letta), scigliuto p' 'o Cunziglio 'e menistre, mettete fine a 30 anne e silenzio e ommertà annanz'a sta dinameca^[4]. 'A pratteca d'appiccià 'e rifiute è mò nu crimine ca putesse purtà 3 a 5 anne 'e galera^[3].

Bonifica

'E bonifiche so' accumminciate dint' 'a terra d' 'e fuoche, ma e ghiurnale ne azzeccano ll'appalto organizzato 'a 'o stato ancora 'e mafie d' 'a zona.^[31]

Nutarelle

Bibbliografia

Legambiente, Rapporto Ecomafie 2003, Sistemi Editoriali, 2003
Antonio Giordano, Giulio Tarro, Campania, terra di veleni, Denaro Libri, 2011

Vvoce pariente

Jonte 'e fore

La Terra dei fuochi, sito di video-denunce sullo smaltimento criminale di rifiuti in Campania
Rifiuti in Campania e Terra dei fuochi: il più grande avvelenamento di massa in un Paese occidentale, reportage di Arianna Ciccone per Fanpage
La terra dei fuochi a Nord di Napoli, dal sito Nazione indiana.
Laboratorio Campano, un progetto di aggregazione e mappatura della crisi dei rifiuti
La bambina con la puzza al naso, documentario di Francesco De Filippo e Aldo Vergine
Monnezza, romanzo di Francesco De Filippo
Rifiutarsi Foto, video e denunce di disastri ambientali in Campania.
Nella Terra dei Fuochi documentario su ecomafia, agricoltura sociale e tradizioni popolari in Campania

Wikimedaglia

Chista è 'na vvoce ca fa parte dde articule 'n vitrina, zzo'è una dde migliore vvoce criate dda cummunetà.
Fuje ricanusciute 'o 1 'e frevaro 2015

Signala 'na vvoce Archivio Tutte ll'articule 'n vitrina

[1] La terra dei fuochi a nord di Napoli di Peppe Ruggiero, 'a nazioneindiana.com 29 'e settembre 'e 2006

[legambiente2003-2] 2,0 ^2,1 Rapporto Ecomafia 2003, paragrafo 9.1.3. Legambiente. 2003. Paggena 73. Cuntrullato 'o 5 'e jennaro 'e 2015

[Le_Monde-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 (fr) Ridet, P.: L'Italie promet de s'attaquer à la mafia des déchets. Le Monde. 5 'e dicembre 'e 2013. Cuntrullato 'o 23 jennaro 'e 2014

[Les_Échos-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 (fr) De Gasquet, P.: À Naples, le scandale des terres empoisonnées, lesechos.fr, 18 'e dicembre 'e 2013. Cuntrullato 'o 23 jennaro 'e 2014

[mattino20dic2014-5] 5,0 ^5,1 Terra dei fuochi, c'è il primo verdetto: avvelenato l'1% delle aree esaminate. Il Mattino. 20 'e dicembre 'e 2014. Cuntrullato 'o 4 'e jennaro 'e 2015

[6] Risultati delle indagini tecniche per la mappatura dei terreni destinati all'agricoltura della Regione Campania. Ministero delle Politiche Agricole Alimentari e Forestali. 11 'e marzo 'e 2014. Cuntrullato 'o 5 'e jennaro 'e 2015

[legambiente2008-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 ^7,3 ^7,4 Rapporto ecomafia 2008. Legambiente. 2008. Cuntrullato 'o 4 'e jennaro 'e 2015.

[cralctonapoli-8] 8,0 ^8,1 La terra dei fuochi Il triangolo Giugliano-Villaricca-Qualiano. Blog CRAL CTO Napoli. Napoli. 3 'e frevaro 'e 2013. Cuntrullato 'o 4 'e jennaro 'e 2015.

[9] Rifiuti S.p.A. Radiografia dei traffici illeciti. Legambiente. Romma, 25 'e jennaro 'e 2005

[10] Iacuelli, A.: Le Vie Infinite Dei Rifiuti. altrenotizie.org. Paggena 44. frevaro 'e 2007. ISBN 978-1-84753-184-1.

[11] Vento, M.: Terra dei Fuochi: ecco la geografia dei veleni nel triangolo Qualiano, Giugliano e Villaricca. Il Sole 24 Ore. 6 'e nuvembre 'e 2013. Cuntrullato 'o 4 'e jennaro 'e 2015.

[ilmattino22m2014-12] 12,0 ^12,1 ^12,2 Neri, P.: Terra dei Fuochi, l'allarme dell'Arpac: veleni nei campi coltivati di Lenza Schiavone. Il Mattino. 22 'e maggio 'e 2014. Cuntrullato 'o 4 'e jennaro 'e 2015.

[ilmattino12n2013-13] 13,0 ^13,1 ^13,2 Terra dei fuochi. Cavoli, verze e finocchi al cloroformio: nuovi sigilli alle campagne di Caivano. Il Mattino. 12 'e nuvembre 'e 2013. Cuntrullato 'o 4 'e jennaro 'e 2015

[14] Terra dei Fuochi, il «fiume in piena» ha invaso la città. Allontanato il gonfalone di Napoli dalla testa del corteo. Il Mattino. 16 'e nuvembre 'e 2013. Cuntrullato 'o 4 'e jennaro 'e 2015

[15] Marcianise, in tremila alla marcia contro la «Terra dei fuochi». Il Mattino. 7 'e dicembre 'e 2013. Cuntrullato 'o 4 'e jennaro 'e 2015

[16] Terra dei Fuochi, protestano in migliaia: maxi raduno via social network. Il Mattino. 15 'e settembre 'e 2013. Cuntrullato 'o 4 'e jennaro 'e 2015.

[17] Neri, P.: Terra dei Fuochi, ad Acerra la danza dei bimbi contro il tumore. Il Mattino. 16 'e nuvembre 'e 2014. Cuntrullato 'o 4 'e jennaro 'e 2015

[18] «Stop biocidio», mille in corteo a Casal di Principe. Il Mattino. 29 'e nuvembre 'e 2014. Cuntrullato 'o 5 'e jennaro 'e 2015

[19] Terra dei Fuochi, corteo a San Marcellino per gridare «no» ai roghi tossici. Il Mattino. 19 'ottobre 'e 2014. Cuntrullato 'o 4 'e jennaro 'e 2015

[20] Terra dei fuochi, protesta a Villa Rosebery, striscioni contro Napolitano. Repubblica. 5 'e jennaro 'e 2014. Cuntrullato 'o 4 'e jennaro 'e 2015

[21] Il dolore del Papa di fronte alla Terra dei fuochi: "Un terribile sfregio". Repubblica. 26 'e luglio 'e 2014. Cuntrullato 'o 4 'e jennaro 'e 2015.

[22] Sironi, F.: La terra dei fuochi è ancora in fiamme. l'Espresso. 29 d'austo 'e 2014. Cuntrullato 'o 5 'e jennaro 'e 2015.

[23] Ciociola, P.; Mira, A. M.: Terra dei fuochi una battaglia per salute e verità. 5 'e luglio 'e 2013. Cuntrullato 'o 4 'e jennaro 'e 2015

[24] De Simone, A.: Terra dei Fuochi, picco di tumori tra gli archeologi della Tav. Corriere della sera. 3 'e giugno 'e 2014. Cuntrullato 'o 5 'e jennaro 'e 2015.

[25] Costanzo, L.: Raccuoveto dint'a l'articolo 'e Saviano, R.: La campania peggio di Fukushima. L'Espresso. 12 'e luglio 'e 2012. Cuntrullato 'o 4 'e jennaro 'e 2015.

[26] Di Feo, G.; Pappaianni, C.: Bevi napoli e poi muori. l'Espresso. 13 'e nuvembre 'e 2013. Cuntrullato 'o 5 'e jennaro 'e 2015

[27] Naples Public Health Evaluation Case Study May 2013.

[mattinocaurusciore-28] Terra dei fuochi. La Asl: «Cadmio e piombo sui cavolfiori di Acerra, valori nella norma». Il Mattino. 10 'e màrzo 'e 2014. Cuntrullato 'o 4 'e jennaro 'e 2015.

[avvenire-29] 29,0 ^29,1 Ciociola, P.: Un campo coltivato a cavolfiori e veleni. 11 luglio 2013. Cuntrullato 'o 4 jennaro 'e 2015

[30] Terra dei fuochi, governo: “Stop vendita prodotti provenienti delle aree a rischio”. Il Fatto Quotidiano. 11 'e marzo 'e 2014. Cuntrullato 'o 4 'e jennaro 'e 2014.

[31] Tizian, G.; Trocchia, N.: Mafia Capitale, le mani di Carminati sulla Terra dei Fuochi. 11 dicembre 2014. Cuntrullato 'o 4 'e jennaro 'e 2014.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]