Pelènda
Artícule scritte 'n
sud-laziale/cominése
La pelènda è n andechísseme piatt de ríggene taliana a base de farina de cereale. È tradezienalmènd cucenata pure a le zzòne de mendagna de gl Abbruzz, de gl Melise é de gl Lazie.
Gl tèrmene pelènda ne vè da le latine puls, na spèce de pelènda de farr (pe latine far, ch’è date farina) che fermava la base de quéll che magnávane gl andiche itálece. Gl grèce, mméce, de sòlete addeprávane l'uorie. Prima ca venéss ndredòtt le randinia, la pelènda venéva predotta che l’uorie, le farr, la sécena, gl migl, le rane saracène é pure le rane. Uoje le pelènd predott che sse cereale suó cchiù rare, spèce a l’Euròpa.
Caratteríšteche
[cagna | cagna surgente]
La pelènda è n’ammišchie d’acqua é de farina (de sòlete macenata cchiù ròssa é a prèta) che vè cuott a luongh affin’a quann addevènda pappuse. Uoje la cchiù chemune a l’Euròpa è chélla de randinia, vale a dice la clásseca “pelènda gialla”. La farina ze jètta chiane chiane dénd a l’acqua veglita é salata, dénd a na cuttrélla (spiss de rame), é ze gira sènza ze fermà che ne baštone de légn de vellana, pe n'ora aleméne.
A gl Lazie é a gl Melise la pelènda vè chenzemata tradizienalmènd che du tipe de cunnetura: la prima che ne suche de pemmaròla che cuštatèll o savecicc (pure de féchete), la secunna n’ ghiangh, che agl, peparuole , savecicc é peparlitt fritt dénd a l’uogl de gliva. Gl du cunnemiénd puonn èss arrecchite che na rattata de casce de pècura.
Ce štave cèrt variand: presèmbie a Sand Ghiasce viéve preparate gl nderdeglione, ammešchienn patane, frunn de cávele é cóteche mmiés’a l’acqua é a la farina é gl frattacc, ittènn la farina de randinia dénd a l’acqua sènza gerà má, la pelènda che n’èsc è cchiù tòšta é ze taglia che ne spache de chettone.
Variand dialettale cominése
[cagna | cagna surgente]- Pulènda (Atini).
Senòneme
[cagna | cagna surgente]- Brèbba o brebbèra (Galleniare);
- Pappone (Casaluiére) o pappóvene (Sand Renate).
Prevèrbie
[cagna | cagna surgente]- La pelènda prima t’abbòtta é puó t’allènda.